మొక్కల్లో వేరు వ్యవస్థ

మొక్కల్లో వేరు వ్యవస్థ ప్రధానమైంది. అది మొక్కను భూమికి పట్టి ఉంచి, నేల నుంచి నీరు, పోషకాలను గ్రహిస్తుంది. మొక్కల్లో వేరు వ్యవస్థ రెండు ప్రధాన రకాల మూలాలను కలిగి ఉంటుంది. అవి:

i. తల్లి వేరు వ్యవస్థ (టాప్‌రూట్స్‌) 

ii. పీచు మూలాలు లేదా గుబురు వేరు వ్యవస్థ (అడ్వెంటిషియస్‌ రూట్‌ సిస్టమ్‌)

*  తల్లి వేరు వ్యవస్థ క్యారెట్లు, ముల్లంగి, టర్నిప్‌లు లాంటి మొక్కల్లో ఉంటుంది. టాప్‌రూట్స్‌ మొక్కలు నేలలో నిలువుగా లోతుగా పెరిగే ఒకే విధమైన ప్రధాన మూలాన్ని కలిగి ఉంటాయి.

* గడ్డి మొక్కల్లో పీచు మూలాలు ఉంటాయి. ఇవి నేల ఉపరితలం దగ్గర అడ్డంగా వ్యాపించే అనేక సన్నటి, శాఖలుగా ఉండే మూలాలను కలిగి ఉంటాయి.

మొక్కల్లో మూల వ్యవస్థ ప్రాథమిక విధులు

* మొక్క స్థిరంగా ఉండేలా చేస్తుంది.

*  నేల నుంచి నీరు, పోషకాలను గ్రహిస్తుంది.

*  కార్బోహైడ్రేట్ల రూపంలో శక్తిని నిల్వ చేస్తుంది.

*  మొక్కల పునరుత్పత్తిలో అబ్బురపు మూలాలను ఉత్పత్తి చేయడంలో, లశునాలు లేదా కొమ్ములు లాంటి ప్రత్యేక నిర్మాణాలను అభివృద్ధి చేయడంలో ఇవి ప్రముఖ పాత్ర పోషిస్తాయి.

*  మొక్క మనుగడ, పెరుగుదలకు మూల వ్యవస్థ చాలా అవసరం. దాని నిర్మాణం, పనితీరును అర్థం చేసుకోవడం, విజయవంతమైన సాగు, మొక్కల నిర్వహణకు ఇది చాలా కీలకం.

మొక్కల్లో టాప్‌రూట్‌ వ్యవస్థ

*  టాప్‌రూట్‌ వ్యవస్థ ప్రధానంగా ద్విదళ బీజ మొక్కల్లో ఉంటుంది. 

*  ఇక్కడ ప్రాథమిక మూలం నిలువుగా కిందికి పెరిగి, మొక్క ప్రధాన మూలాన్ని ఏర్పరుస్తుంది.

*  సాధారణంగా టాప్‌రూట్‌ ఇతర మూలాల కంటే మందంగా, పొడవుగా ఉంటుంది. మొక్క భూమిలో లంగరు వేయడానికి, లోతైన నేల పొరల నుంచి నీరు, పోషకాలను గ్రహించడానికి ఇది ఉపయోగపడుతుంది.

ఉదా: క్యారెట్లు, ముల్లంగి, టర్నిప్‌లు, దుంపలు, డాండెలైన్‌లు, ఓక్, పైన్, మాపుల్‌. ఈ మొక్కలు బలమైన వేరు వ్యవస్థను కలిగి ఉంటాయి. ఇవి కరవు లేదా బలమైన గాలులు లాంటి కఠినమైన పరిస్థితుల్లోనూ మనుగడ సాగించడంలో సహాయపడతాయి.

*  శుష్క లేదా పోషక-పేద నేలల్లో నీరు, పోషకాలను కనుక్కోవడానికి మొక్కల వేర్లు నేలలోకి లోతుగా పెరగాల్సిన అవసరం ఉంది. ఇలాంటి మొక్కలకు టాప్‌రూట్‌ వ్యవస్థ ప్రయోజనకరంగా ఉంటుంది.

*  కొన్ని మొక్కల్లో టాప్‌రూట్‌ పార్శ్వ మూలాలను (ద్వితీయ లేదా తృతీయ మూలాలు) కలిగి ఉంటుంది. ఇవి ప్రధాన మూలం నుంచి అడ్డంగా పెరుగుతాయి. ఇది పార్శ్వ వేరు వ్యవస్థను సృష్టిస్తుంది.

అబ్బురపు వేరు వ్యవస్థ/ గుబురు వేరు వ్యవస్థ/ అడ్వెంటిషియస్‌ రూట్‌ సిస్టమ్‌ 

*  ఇది ఏకదళ బీజ మొక్కల్లో కనిపించే ఒక రకమైన వేరు వ్యవస్థ.

* ఇది ప్రాథమిక మూలం నుంచి కాకుండా కాండం, ఆకులు లేదా ఇతర మూలాల లాంటి మొక్క భాగాల (అవయవాల) నుంచి ఉత్పన్నమవుతుంది. దీనికి విరుద్ధంగా, ఒక విత్తన పిండ మూలం నుంచి తల్లి వేరు వ్యవస్థ  పుడుతుంది.

*  మొక్కకు అదనపు ఆధారం, యాంత్రిక బలం అందించడం; ఎక్కువ నీరు, పోషకాలు పొందేలా చేయడం; విరివిగా పునరుత్పత్తి జరగడం ద్వారా మొక్క వ్యాప్తికి సహకరించడం లాంటి అనేక విధులను ఇది నిర్వహిస్తుంది.

ఉదా: మొక్కజొన్న, పైనాపిల్‌

*  ఈ మొక్కల్లో కాండం వెంట లేదా కణుపులపై అబ్బురపు వేరు భాగాలు ఏర్పడతాయి. తద్వారా అవి మట్టిలో మరింత దృఢంగా స్థిరపడి, పోషకాలను మరింత సమర్థవంతంగా గ్రహిస్తాయి.

తల్లివేరు వ్యవస్థలోని వివిధ మండలాలు (జోనేషన్‌)

*  నిర్దిష్ట లక్షణాల ఆధారంగా వేర్ల నిర్మాణాన్ని విభిన్న ప్రాంతాలు లేదా జోన్‌లుగా విభజించడాన్ని జోనేషన్‌ అంటారు.

*  టాప్‌రూట్‌ వ్యవస్థలో జోనేషన్‌ అంటే వాటి పనితీరు, పదనిర్మాణం ఆధారంగా మూలాలను వేర్వేరు జోన్‌లుగా నిర్వచించడం.

*  టాప్‌రూట్‌ అనేది మొక్క ప్రధాన కేంద్ర మూలం. ఇది నేరుగా మట్టిలోకి పెరుగుతుంది. చిన్న పార్శ్వ మూలాలు దాని నుంచి శాఖలుగా ఉంటాయి. 

*  టాప్‌రూట్‌ను అనేక జోన్‌లుగా విభజించవచ్చు. ఒక్కొక్కటి వేర్వేరు పనితీరు, నిర్మాణంతో ఉంటాయి. ఈ జోన్‌లోని కణాల బయటి పొరను రూట్‌ క్యాప్‌ అంటారు. ఇది దాని వెనుక ఉన్న సున్నితమైన మెరిస్టెమాటిక్‌ కణాలను రక్షిస్తుంది, రూట్‌ మట్టిలోకి చొచ్చుకుపోవడానికి సహాయపడే పదార్థాలను స్రవిస్తుంది.

*  రూట్‌ టిప్‌ను కలిగి ఉండే మొదటి జోన్‌ విభాజ్య కణజాల మండలం లేదా మెరిస్టెమాటిక్‌ జోన్‌. ఈ ప్రాంతంలో కొత్త కణాలను చురుకుగా విభజించడం, పొడిగించడం లాంటి చర్యలు ఉంటాయి. ఇవి వేరు పెరుగుదలకు సాయపడతాయి.

* మెరిస్టెమాటిక్‌ జోన్‌పైన ఎలంగేషన్‌ జోన్‌ ఉంటుంది. ఇక్కడ కణాలు పొడుగ్గా ఉంటాయి కానీ చురుగ్గా విభజితం కావు. ఈ ప్రాంతం మూలాన్ని మట్టిలోకి లోతుగా నెట్టడానికి బాధ్యత వహిస్తుంది.

*  ఎలంగేషన్‌ జోన్‌పైన పరిపక్వత లేదా మెట్యురేషన్‌ జోన్‌ ఉంటుంది. ఇక్కడ కణాలు ప్రత్యేకమైనవిగా మారతాయి. పోషకాల శోషణ, నీటి రవాణా, నిల్వ లాంటి నిర్దిష్ట విధులకు ఇది బాధ్యత వహిస్తుంది.

మొక్కల వేరు రూపాంతరాలు

*  మొక్కల్లో వేరు రూపాంతరాలు వాటి వాతావరణానికి అనుగుణంగా, ప్రత్యేక విధులను నిర్వహించడానికి వీలు కల్పించేవిగా ఉంటాయి.

నిల్వ చేసే వేర్లు: టాప్‌రూట్‌ మట్టిలోకి నిలువుగా పెరిగే మందపాటి, మధ్య మూలం. క్యారెట్లు, టర్నిప్‌లు, దుంపలు లాంటి అనేక మొక్కల్లో నిల్వ చేసే వేర్లు ఉంటాయి. 

* ఇవి మొక్కలను మట్టిలోకి లోతుగా పట్టి ఉంచేందుకు, నీటి వనరులను చేరుకోవడానికి ఉపయోగపడతాయి.

ఆసరా మూలాలు: మొక్క దిగువ కాండం నుంచి మట్టిలోకి పెరిగి, దానికి మద్దతు ఇస్తాయి. వీటినే అబ్బురపు మూలాలు లేదా ఆసరా మూలాలు అంటారు. ఇవి సాధారణంగా మర్రి చెట్టు, మొక్కజొన్న మొక్కలో కనిపిస్తాయి.

న్యూమాటోఫోర్స్‌: ఇవి చిత్తడి ప్రాంతాల్లో నీటి ఉపరితలంపై పెరిగే ప్రత్యేకమైన మూలాలు. ఇవి మడ అడవుల్లో పెరిగే మొక్కల్లో కనిపిస్తాయి. 

*  ఇవి నీటిలో మునిగిన మూలాలకు ఆక్సిజన్‌ను అందిస్తాయి. 

ఉదా: అవిసిన్నియా, జసియ

బట్రెస్‌ వేర్లు: ఇవి ఉష్ణమండల రెయిన్‌ఫారెస్ట్‌ ప్రాంతాల్లో పెరిగే కొన్ని రకాల మొక్కల చేవదేరిన కాండాల  పునాది నుంచి పెరిగే పెద్ద, చదునైన మూలాలు. ఇవి నిస్సార లేదా అస్థిర నేలల్లో చెట్టుకు అదనపు మద్దతు ఇస్తాయి. 

ఉదా: సిబాపెంటండ్రా, టెర్మినేలియ అర్జున.

పరాన్నజీవి మూలాలు: ఇవి పోషకాల కోసం ఇతర మొక్కల కణజాలంలోకి చొచ్చుకుపోతాయి. 

ఉదా: మిస్టేల్టోయ్, డాడర్‌.

ఎపిఫైటిక్‌ మూలాలు: ఇవి వాండా లాంటి ఎపిఫైటిక్‌ మొక్క వైమానిక మూలాలు. వీటిలో అంతర్గతంగా వెలమెన్‌ అనే మెత్తటి కణజాలం ఉంటుంది. వెలమెన్‌ గాలి నుంచి తేమను గ్రహించడంలో సహాయపడుతుంది.

అసిమిలేటరీ మూలాలు: ట్రాపా నాటన్స్, టీనోస్పోరా మొదలైన మొక్కల మూలాలను కలిగి ఉన్న ఆకుపచ్చ, క్లోరోఫిల్‌ని అసిమిలేటరీ రూట్స్‌ అంటారు.

మాదిరి ప్రశ్నలు

1. మడ చెట్లలో కనిపించే న్యూమాటోఫోర్స్‌ విధి ఏమిటి?

1) నీటిని నిల్వ చేయడం     2) మొక్కకు యాంత్రికబలం అందించడం

3) పోషకాలను గ్రహించడం   4)వాయు మార్పిడిని సులభతరం చేయడం

జ: వాయు మార్పిడిని సులభతరం చేయడం

2. కిందివాటిలో టాప్‌రూట్‌ రూపాంతరానికి ఉదాహరణ కానిది?

1)క్యారెట్‌      2) చిలగడదుంప     3) ముల్లంగి   4) బీట్‌రూట్‌

జ: చిలగడదుంప

3. మొక్కలు ఇతర చెట్లు లేదా నిర్మాణాలపైకి పాకడానికి ఏ మూల రూపాంతరాన్ని ఉపయోగిస్తాయి?

1) ఆసరా మూలాలు      2) సాహస మూలాలు    3) సంకోచ మూలాలు    4) హాస్టోరియల్‌ మూలాలు

జ: ఆసరా మూలాలు

4. లశునం లేదా బల్బ్‌లలో కనిపించే సంకోచ మూలాల విధి ఏమిటి?

1) పోషకాల నిల్వ    2) గ్యాస్‌ మార్పిడిని సులభతరం చేయడం

3) మొక్క పెరుగుదలను ప్రోత్సహించడం

4) మొక్కను మట్టిలోకి లోతుగా పెరిగేలా చేయడం

జ: మొక్కను మట్టిలోకి లోతుగా పెరిగేలా చేయడం

5. కిందివాటిలో ఏది పప్పుదినుసుల మొక్కల వేర్లపై కనిపించే వేరు బుడిపెలు లేదా నాడ్యూల్స్‌కి సంబంధించింది కాదు?

1) నత్రజని స్థిరీకరణ    2) మొక్క ఆధారం, యాంత్రిక బలం

3) నీటి శోషణ   4) పోషకాల శోషణ

జ: మొక్క ఆధారం, యాంత్రిక బలం

6. మొక్కల్లో ఆసరా మూలాల ప్రాథమిక విధి?

1)  మొక్క నేలలో లంగరు వేసేలా చేయడం

 2) నేల నుంచి నీరు, పోషకాలను గ్రహించడం

3) ఆహారాన్ని నిల్వ చేయడం

 4) కాండానికి మద్దతు అందించడం

జ: మొక్క నేలలో లంగరు వేసేలా చేయడం

7. నీటిలో పెరిగే మొక్కల్లో ఏ మూలాల మార్పులు కనిపిస్తాయి?

1) న్యూమాటోఫోర్స్‌    2) సంకోచ మూలాలు

3) ఆసరా మూలాలు      4)  సాహసోపేత మూలాలు

జ: న్యూమాటోఫోర్స్‌ 

8. మొక్కల్లో నిల్వ మూలాల విధి ఏమిటి?

1) మొక్క నేలలో లంగరు వేయడానికి      2) నేల నుంచి పోషకాలను గ్రహించడానికి 

3) ఆహారాన్ని నిల్వ చేయడానికి         4)  కాండానికి ఆధారం అందించడానికి

జ: ఆహారాన్ని నిల్వ చేయడానికి

9. కిందివాటిలో ఏ మొక్కలో నిల్వ వేర్లు ఉంటాయి?

1) క్యారెట్‌       2)  గడ్డి     3) ఆర్చిడ్‌          4) టమాట

జ: క్యారెట్‌

10. మొక్కల్లో వాయుగత మూలాల పని ఏమిటి?

1) గాలి నుంచి నీరు, పోషకాలను గ్రహించడం

2) మొక్కకు ఆధారాన్ని, యాంత్రిక బలాన్ని ఇవ్వడం

3) మొక్కలో అదనపు నీటిని నిల్వ చేయడం

4)కొత్త రెమ్మలను ఉత్పత్తి చేయడం

జ: మొక్కకు ఆధారాన్ని, యాంత్రిక బలాన్ని ఇవ్వడం

11. కిందివాటిలో ఏ మొక్కలో పీచు మూలాలు ఉంటాయి?

1) మొక్కజొన్న      2) బంగాళాదుంప    3) ముల్లంగి   4) చిలగడదుంప

జ:  మొక్కజొన్న

12. మొక్కల్లో నిల్వ మూలాల పని?

1) నేల నుంచి పోషకాలను గ్రహించడం

2) మొక్కలో అదనపు నీటిని నిల్వ చేయడం

3) కొత్త రెమ్మలను ఉత్పత్తి చేయడం 

4)మొక్కకు కావాల్సిన ఆహారాన్ని నిల్వ చేయడం

జ: మొక్కకు కావాల్సిన ఆహారాన్ని నిల్వ చేయడం

13. కిందివాటిలో ఏ మొక్కలో న్యూమాటోఫోర్స్‌ ఉన్నాయి?

1)  మాంగ్రూవ్‌    2) పొద్దుతిరుగుడు   3) గులాబీ     4) విల్లో

జ: మాంగ్రూవ్‌