లోహాలు - భౌతిక ధర్మాలు
ద్యుతిగుణం:
* ప్రకాశమంతమైన ఉపరితలం ఉండి కాంతిని పరావర్తనం చేయగలిగే పదార్థాలను ద్యుతిగుణం ఉన్న పదార్థాలనీ, ఆ గుణాన్ని ద్యుతిగుణం అనీ అంటారు.
* ద్యుతి గుణం అంటే మెరిసే స్వభావం.
* ప్రకాశమంతంగా లేని పదార్థాలను ద్యుతిగుణం లేని పదార్థాలు అంటారు.
* ఇనుము, రాగి, జింక్, అల్యూమినియం లాంటివి మెరిసే స్వభావాన్ని కలిగి ఉంటాయి.
* గంధకం (సల్ఫర్), కార్బన్ లాంటివి మెరిసే స్వభావాన్ని కలిగి ఉండవు.
* సాధారణంగా లోహాలన్నీ ద్యుతి గుణాన్ని ప్రదర్శిస్తాయి.
* ధ్వనిని ఉత్పత్తి చేసే పదార్థాలను ధ్వని గుణం ఉన్న పదార్థాలు అంటారు.
ఉదా: జింక్, అల్యూమినియం, మెగ్నీషియం
స్తరణీయత:
* పదార్థాలను కొట్టినప్పుడు పలుచటి రేకులుగా సాగే గుణాన్ని స్తరణీయత అంటారు.
* పలుచని చదునైన రేకులుగా మారే పదార్థాలను స్తరణీయ పదార్థాలు అంటారు.
* లోహాలు స్తరణీయత (అఘాత వర్థనీయత) ధర్మాన్ని కలిగి ఉంటాయి.
* పదార్థాల స్తరణీయతా వ్యాప్తి వేర్వేరుగా ఉంటుంది.
* అత్యధిక స్తరణీయత ఉన్న లోహం బంగారం.
* అల్యూమియం, వెండి కూడా అధిక స్తరణీయతతో ఉంటాయి.
తాంతవత:
* పదార్థాన్ని సన్నటి తీగలుగా మార్చగలిగే ధర్మాన్ని తాంతవత అంటారు.
* దాదాపు అన్ని లోహాలు తాంతవత ధర్మాన్ని ప్రదర్శిస్తాయి.
* అధిక తాంతవత ఉన్న లోహం ప్లాటినం.
విద్యుత్ వాహకత:
* తమ ద్వారా విద్యుత్ను ప్రవహింపజేసే ధర్మాన్ని విద్యుత్ వాహకత అంటారు.
* దాదాపు లోహాలన్నీ విద్యుత్ వాహకతను ప్రదర్శిస్తాయి.
* అత్యుత్తమ విద్యుత్ వాహకం వెండి.
ఉష్ణ వాహకత:
* పదార్థం ద్వారా ఉష్ణం ప్రసరించే ధర్మాన్ని ఉష్ణవాహకత అంటారు.
* ఉత్తమ ఉష్ణ వాహకం వెండి.
* ఉష్ణ వాహకతను అన్ని లోహాలు ఒకేలా ప్రదర్శించవు.
* అల్యూమినియం, రాగి, ఇనుముకు ఉండే అధిక ఉష్ణవాహకత కారణంగా వాటిని వంట పాత్రల తయారీకి ఉపయోగిస్తారు.
లోహాల రసాయన ధర్మాలు:
* లోహాలు ఆక్సిజన్తో చర్య జరిపి క్షార స్వభావం ఉన్న ఆక్సైడ్లను ఏర్పరుస్తాయి.
2 Mg + O2 2 MgO
MgO క్షారస్వభావాన్ని కలిగి ఉంటుంది. ఇది నీటిలో కరిగి Mg(OH)2 ఏర్పరుస్తుంది. ఇది ఎరుపు లిట్మస్ కాగితాన్ని నీలి రంగులోకి మారుస్తుంది.
* బంగారం, ప్లాటినం లాంటివి గాలితో చర్య జరపవు కాబట్టి అవి తుప్పుపట్టవు.
* వెండి వస్తువులు, రాగిపాత్రలు, విగ్రహాలు కొంతకాలం తర్వాత మెరుపును కోల్పోతాయి. వెండి వస్తువులు నల్గగా, రాగి వస్తువులు ఆకుపచ్చగా మారతాయి. కారణం ఇవి గాలితో చర్య జరపడమే.
* లోహాలు నీటితో చాలా నెమ్మదిగా చర్య జరుపుతాయి.
* లోహాలు ఆమ్లాలతో చర్యజరిపి హైడ్రోజన్ వాయువును విడుదల చేస్తాయి.
Mg + 2 HCl MgCl2 + H2
* అధిక చర్యాశీలత కలిగిన లోహాలు, తక్కువ చర్యాశీలత కలిగిన లోహాలను స్థానభ్రంశం చెందిస్తాయి.
అలోహాలు:
* అలోహాలు ద్యుతిగుణం, ధ్వనిగుణం లాంటి లోహధర్మాలను కలిగి ఉండవు.
* ఇవి నీటితో, ఆమ్లాలతో చర్య జరపవు.
* అలోహాలు O2 తో చర్యజరిపి అలోహ ఆక్సైడ్లను ఏర్పరుస్తాయి.
* ఇవి ఆమ్ల స్వభావాన్ని కలిగి ఉంటాయి.
S + O2 SO2
* ఇవి నీలి లిట్మస్ కాగితాన్ని ఎరుపు రంగులోని మారుస్తాయి.
లోహాలు - ఉపయోగాలు:
* మిఠాయిలపై అలంకరించడానికి పలుచటి వెండి రేకును ఉపయోగిస్తారు.
* తినుబండారాలను ప్యాకింగ్ చేయడానికి, చాక్లెట్ రేపర్లకు పలుచటి అల్యూమినియం రేకును వినియోగిస్తారు.
* అల్యూమినియం, రాగి మిశ్రమాన్ని నాణేలు, పతకాలు, విగ్రహాల తయారీలో వాడతారు.
* జింక్, ఇనుము మిశ్రమాన్ని ఇనుప రేకుల తయారీలో వినియోగిస్తారు.
* వ్యవసాయ పనిముట్ల తయారీలో ఇనుమును, అలంకరణ సామాగ్రిలో వాడతారు.
* థర్మామీటర్లలో పాదరసాన్ని ఉపయోగిస్తారు.
అలోహాలు - ఉపయోగాలు:
* సల్ఫర్ను బాణసంచా, మందుగుండు సామగ్రి, గన్పౌడర్, అగ్గిపెట్టెలు, యాంటీసెప్టిక్ ఆయింట్మెంట్ల తయారీకి ఉపయోగిస్తారు.
* ఉల్లిపాయలు, వెల్లుల్లి, గుడ్డు, వెంట్రుకలు, చేతి గోళ్లలో సల్ఫర్ ఉంటుంది.
* శుద్ధి చేసిన కార్బన్ను విరంజనకారిగా వినియోగిస్తారు.
* ఆల్కహాల్లో కలిపిన అయోడిన్ (టింక్చర్ అయోడిన్)ను వైద్య అవసరాలకు ఉపయోగిస్తారు.
* చాలా వరకు లోహాలు ఘనస్థితిలో లభిస్తాయి.
మన చుట్టూ జరిగే మార్పులు: పదార్థ మార్పులు రెండు రకాలు
1. భౌతిక మార్పులు
2. రసాయన మార్పులు.
1. భౌతిక మార్పులు:
* ఈ మార్పులో పదార్థం రంగు, స్థితి, ఆకారం, పరిమాణంలో మార్పు కనిపిస్తుంది కానీ, కొత్త పదార్థాలు ఏర్పడవు.
ఉదా: మంచు గడ్డ కరగడం, నెయ్యి కరగడం; కొబ్బరినూనె చలికాలంలో గడ్డకట్టడం. బెలూన్, సైకిల్ ట్యూబ్ను గాలితో నింపడం, కొవ్వొత్తిని వేడిచేయడం, గుడ్డును ఉడక బెట్టడం.
* భౌతిక మార్పులో ప్రయోగ పరిస్థితిని వెనుకకు తిప్పితే తిరిగి మొదటి పదార్థం ఏర్పడుతుంది.
* అయోడిన్ (ఘనం) అయోడిన్ (బాష్పం)
* NH4Cl (ఘనం) NH4Cl (తెల్లటి దట్టమైన పొగలు)
* ZnO (తెలుపు) ZnO (పసుపు)
2. రసాయన మార్పులు:
* పదార్థ సంఘటనంలో మార్పు జరిగితే అది రసాయన మార్పు. దీన్నే రసాయన చర్య అంటారు.
* రసాయన మార్పులో కొత్త పదార్థం ఏర్పడుతుంది.
ఉదా: మెగ్నీషియం తీగను గాలిలో మండించగా మెగ్నీషియం ఆక్సైడ్ ఏర్పడుతుంది.
2 Mg + O2 2 MgO
జింక్ కార్బొనేట్ను వేడిచేస్తే ZnO ఏర్పడటం.
ZnCO3 ZnO + CO2
* కిరణజన్యసంయోగక్రియ, గోడకు వెల్ల వేయడం, అగ్గిపుల్లను వెలిగించడం, టపాకాయలను పేల్చడం... అన్నీ రసాయన మార్పులే.
* వేసవికాలంలో చర్మం రంగులో మార్పురావడం, టీ తయారీ, నొప్పులకు వాడే లేపనాలు, వ్యాధులకు వాడే మందు బిల్లలు లాంటివి రసాయన మార్పులు.
ఇనుము తుప్పు పట్టడం:
* ఇనుమును ఎక్కువ కాలం గాలి తగిలేలా ఉంచినప్పుడు అది గాలిలోని ఆక్సిజన్తో చర్యజరిపి ఆక్సైడ్ రూపంలో కొత్త పదార్థంగా ఏర్పడుతుంది. ఈ ప్రక్రియను తుప్పుపట్టడం అంటారు.
* ఇనుము + ఆక్సిజన్ (గాలి నుంచి) + నీరు తుప్పు (ఇనుము)
* తుప్పు పట్టడాన్ని నిరోధించడానికి ఇనుప వస్తువులకు నేరుగా నీరు, గాలిలో ఆక్సిజన్ లాంటివి తగలకుండా చూడాలి.
* ఇనుప వస్తువులకు రంగు లేదా గ్రీజుతో పూతవేయాలి.
గాల్వనైజేషన్:
* ఒక లోహం మీద వేరొక లోహంతో పూతవేసే ప్రక్రియను గాల్వనైజేషన్ అంటారు.
* సైకిల్, మోటార్ సైకిళ్ల హ్యాండిల్స్కు, రిమ్ములకు తెల్లటి పూతవేస్తారు.
* ఇనుము మీద జింక్ లేదా క్రోమియం పూతపూసే ప్రక్రియే గాల్వనైజేషన్.
* సాధారణంగా గాల్వనైజేషన్ ప్రక్రియలో పూత పూయడానికి జింక్ను వాడతారు.
* కాయలు, పండ్లు కోసినప్పుడు రంగు మారకుండా ఉండటానికి వెనిగర్ లేదా నిమ్మరసం ఉపయోగిస్తారు.
* వెనిగర్ + వంటసోడా కార్బన్డయాక్సైడ్ + ఇతర పదార్థాలు.
* ఒక పదార్థాన్ని వేడిచేసినప్పుడు అది ఘనస్థితి నుంచి నేరుగా వాయుస్థితిలోకి మారే ప్రక్రియను ఉత్పతనం అంటారు.
ఉదా: కర్పూరం వేడిచేసినప్పుడు ఆవిరవడం
* ఆవిరిగా మార్చి లేదా వేడిచేసి ద్రావణాల నుంచి ఘనపదార్థాలను వేరుచేసే ప్రక్రియను స్ఫటికీకరణం అంటారు.
ఉదా: చక్కెర స్ఫటికాలు ఏర్పడటం, యూరియా స్ఫటికాలను వేరుచేయడం.
* పదార్థాల గురించి వివరించే విజ్ఞానశాస్త్ర శాఖనే పదార్థ శాస్త్రం అంటారు.
* ఇసుకను ఇతర పదార్థాలతో కరిగించి క్రమంగా చల్లబరచడం వల్ల గాజు, కేలినైట్ ఖనిజాన్ని నీటిలో కలపడం వల్ల బంకమన్ను, ఎండిన చెట్ల నుంచి కలప, ధాతువుల నుంచి లోహాలు తయారవుతాయి.
* నేడు మనం అనేక అవసరాలకు ఉపయోగిస్తున్న పదార్థాలు 2 రకాలు.
1. తరగని శక్తి వనరులు
2. తరిగిపోయే శక్తి వనరులు
* మనం వినియోగించేకొద్దీ తగ్గిపోని వాటిని తరగని శక్తి వనరులు అంటారు.
ఉదా: గాలి, సౌరశక్తి
* మనం వినియోగించే కొద్దీ తగ్గిపోయే వాటిని తరిగిపోయే శక్తి వనరులు అంటారు.
ఉదా: సహజవాయువు, బొగ్గు, పెట్రోలియం
* పెట్రోలియం ఘనపరిమాణాన్ని బారెల్ ప్రమాణంగా తీసుకుంటారు.
1 బారెల్ = 159 లీటర్లు
* బయోడీజిల్ (జీవ ఇంధనాలు) విషరహితం, పునరుత్పత్తి చేసే సామర్థ్యం గలవి.
* బయోడీజిల్ను వృక్షతైలాలు లేదా జంతువుల కొవ్వుల నుంచి వివిధ రసాయన చర్యలకు గురిచేసి తయారు చేస్తారు.
* బయోడీజిల్ సురక్షితమైంది.
* పారిశ్రామిక విప్లవ కాలంలో కనుక్కున్న ఆవిరియంత్రాల్లో బొగ్గును వాడేవారు.
* 1950 సంవత్సరం దాకా ప్రపంచ విద్యుత్ ఉత్పత్తి నేలబొగ్గు ద్వారా జరిగింది.
* ఆధునిక సమాజానికి సేవలందిస్తున్న పురాతనపు బహుమతి నేలబొగ్గు.
* పరిశ్రమల్లో వాడే బొగ్గు భూపటలంలోని గనుల నుంచి లభిస్తుంది.
* వంట చెరకు నుంచి లభించే బొగ్గు కట్టెబొగ్గు (Charcoal).
* పూర్వచారిత్రక యుగం నుంచి పెట్రోలియం గురించి మానవుడికి తెలుసు.
* 4000 ఏళ్ల పూర్వమే బాబిలోనియా గోడలు, గోపురాల నిర్మాణంలో ''ఆస్పాల్ట్" అనే పెట్రోలియం ఉత్పన్నాన్ని వాడారు.
* పెట్రోలియం వెలికితీయడానికి చైనా లోతయిన బావులను తవ్వింది.
* సహజవాయువును అత్యధిక పీడనాల వద్ద ''సంపీడిత సహజ వాయువు (CNG)"గా నిల్వచేస్తున్నారు.
* ONGC (Oil and Natural Gas Corporation) ఆధ్వర్యంలో భారతదేశంలో పెట్రోలు, సహజవాయువు కోసం అన్వేషణ జరుగుతోంది.
* పెట్రోలియం ఒక సంక్లిష్ట మిశ్రమం. దీన్ని అంశిక స్వేదనం ప్రక్రియ ద్వారా వివిధ అంశీభూతాలుగా వేరుచేస్తారు.
నేలబొగ్గు:
* ఇది పెట్రోలియంలా వైవిధ్యభరితమైంది కాదు కానీ ఉపయుక్తమైంది.
* నేలబొగ్గును గాలిలో మండించినప్పుడు ప్రధానంగా CO2 విడుదల అవుతుంది.
* పారిశ్రామికంగా శుద్ధిచేయడం ద్వారా కోక్, కోల్వాయువు, కోల్తారు పొందుతాం.
కోక్:
* ఇది దృఢమైన, నల్లటి సచ్ఛిద్ర పదార్థం.
* కార్బన్ స్వచ్ఛమైన రూపం.
* స్టీలు తయారీలో, లోహాల సంగ్రహణలో కోక్ ఉపయోగిస్తారు.
కోల్తారు:
* ఇది దుర్వాసన గల నల్లటి చిక్కనైన ద్రవం.
* ఇది 200 పదార్థాల మిశ్రమం.
* మాత్లు, ఇతర కీటకాల నుంచి రక్షణ కోసం ఉపయోగించే నాఫ్తలిన్ గుళికలను కోల్తారు నుంచి తయారుచేస్తారు.
కోల్గ్యాస్:
* నేలబొగ్గు నుంచి కోక్ పొందే ప్రక్రియలో కోల్గ్యాస్ ఉత్పత్తి అవుతుంది.
* అనేక కర్మాగారాల్లో కోల్గ్యాస్ ఇంధనంగా ఉపయోగిస్తారు.
* పెట్రోలియంకి గల గొప్ప వ్యాపార ప్రాముఖ్యం వల్ల దీన్ని ''ద్రవ బంగారం" అంటారు.
* జీవపదార్థం బొగ్గుగా మారే ప్రక్రియను ''కార్బొనైజేషన్" అంటారు.
* జీవపదార్థాల అవశేషాల నుంచి ఏర్పడటం వల్ల నేలబొగ్గును శిలాజ ఇంధనం అంటారు.
* సముద్రాలు, మహాసముద్రాల ఉపరితలాలకు దగ్గరగా ఉండే ''ప్లాంక్టన్" లాంటి సూక్ష్మజీవుల అవశేషాలు భూమి పొరల్లో కప్పబడి ఉండి కొన్ని వేల సంవత్సరాల తర్వాత పెట్రోలియంగా రూపాంతరం చెందుతుంది.
* శిలాజాల అతివినియోగం వల్ల గాలి కాలుష్యం, హరితగృహ ప్రభావం, భూతాపం లాంటి సమస్యలు వస్తాయి.
* ముడిచమురు సముద్ర నీటిలో కలిసిపోవడం వల్ల పక్షులు, క్షీరదాలు, చేపలు లాంటివి చనిపోతాయి.
* పెట్రోలియం, భారలోహాల నుంచి తయారైన పెయింట్లను గోడలు, తలుపులు, కిటికీలకు వేసినప్పుడు విషపదార్థాలు గాలిలోకి వస్తాయి.
* గుండె, ఊపిరితిత్తులకు సంబంధించిన జబ్బును, నాసియా మత్తులకు దారితీస్తుంది.
* శాస్త్ర సాంకేతిక రంగాల్లో అభివృద్ధి మన జీవితాలను మార్చగలిగింది.
* కాలుష్యపరంగా ఆదర్శ ఇంధనం సహజవాయువు.
దహనం, ఇంధనాలు, మంట
* ఏదైనా వస్తువును గాలిలో మండించినప్పుడు ఉష్ణం, కాంతి వెలువడుతుంది.
* ఒక పదార్థం ఆక్సిజన్తో కలిసి మండటాన్ని దహనం (Combustion) అంటారు.
* మంట దగ్గరకు తీసుకువచ్చినపుడు మండే గుణం గల పదార్థాలను 'దహనశీలి పదార్థాలు' అంటారు.
* వీటిలో కొన్నింటిని ఇంధనాలుగా ఉపయోగిస్తారు.
* మండని పదార్థాలను 'దహనశీలి కాని పదార్థాలు' అంటారు.
* వస్తువులు మండటానికి గాలి అవసరం.
* ఏ ఉష్ణోగ్రత వద్దనైతే పదార్థం మండటం ప్రారంభిస్తుందో ఆ ఉష్ణోగ్రతను జ్వలన ఉష్ణోగ్రత అంటారు.
* ఒకసారి పదార్థం మండటం ప్రారంభించిన తర్వాత దాని నుంచి వెలువడే ఉష్ణం ఆ పదార్థం నిరంతరంగా పూర్తిగా మండటానికి ఉపయోగపడుతుంది.
* జ్వలన ఉష్ణోగ్రత పదార్థాన్ని బట్టి మారుతుంది.
* ఒక పదార్థం జ్వలన ఉష్ణోగ్రత విలువ ఆ పదార్థం ఎంత త్వరగా మండుతుందో తెలుపుతుంది.
* జ్వలన ఉష్ణోగ్రత తక్కువగా ఉండి త్వరగా మండే పదార్థాలను త్వరగా మండే పదార్థాలు అంటారు.
ఉదా: పెట్రోలు, ఆల్కహాల్, వంటగ్యాస్
* అగ్గిపుల్ల తయారీలో అగ్గిపుల్ల తలభాగంలో ఆంటిమొని సల్ఫైడ్, తెల్లభాస్వరం, పొటాషియం క్లోరేట్, బంకతో తయారైన మిశ్రమాన్ని వాడతారు.
* అగ్గిపుల్లను అగ్గిపెట్టపై ఉంచి రాపిడి చెందించినప్పుడు ఫాస్ఫరస్ మండుతుంది.
* ఈ రోజుల్లో మనం వాడే అగ్గిపుల్లలలో పొటాషియం క్లోరేట్, ఆంటిమొని సల్ఫైడ్, ఎర్ర ఫాస్ఫరస్ ఉపయోగిస్తున్నారు.
* పదార్థాలు ఏ ప్రత్యేకమైన కారణం లేకుండానే మండటాన్ని స్వతఃసిద్ధ దహనం అంటారు.
* గ్యాస్ స్టవ్ పిడిని తిప్పి వెలుగుతున్న అగ్గిపుల్లను గ్యాస్ దగ్గరగా తీసుకొస్తే అది వెంటనే మండుతుంది. దీన్ని ''శీఘ్రదహనం" అంటారు.
ఉదా: స్పిరిట్, పెట్రోలు, కర్పూరం లాంటివి శీఘ్రదహనం చెందుతాయి.
* పెట్రోల్ ట్యాంకర్లపై "Highly Inflammable" అని రాసి ఉంటుంది. కారణం పెట్రోల్ శీఘ్ర దహన కారకం.
* బాణసంచాపై ఒత్తిడి పెంచడం ద్వారా కూడా అవి పేలుతాయి.
* ఒక కిలోగ్రాం ఇంధనం పూర్తిగా దహనమై ఉత్పత్తిచేసే ఉష్ణరాశి విలువనే ''కెలోరిఫిక్ విలువ" అని అంటారు.
* దీని ప్రమాణాలు కిలోజౌల్/కిలోగ్రామ్ (K.J./K.G.)
* మంటను ఆర్పడానికి నీటిని ఉపయోగిస్తారు. నూనెల మంటను ఆర్పడానికి కార్బన్ డయాక్సైడ్ ఉపయోగిస్తారు.
* కొవ్వొత్తి మంట నల్లని ప్రాంతంలో దహనచర్య జరగదు.
హైడ్రోజన్
* ఆవర్తన పట్టికలో మొదటి మూలకం.
* ప్రపంచంలో అత్యంత సాధారణ మూలకం.
* హైడ్రోజన్ అంటే లాటిన్ భాషలో నీటిని ఏర్పరిచేది.
* హెన్రీ కావెండిష్ అనే శాస్త్రవేత్త కనుక్కున్నాడు.
* విశ్వంలో అత్యధికంగా లభించే మూలకం.
* హైడ్రోజన్ వాయువు గాలి కంటే తేలికైంది. గాలి హైడ్రోజన్ కంటే 14.5 రెట్లు బరువైంది.
* హైడ్రోజన్ ఆక్సిజన్తో కలిసి నీటిని ఏర్పరుస్తుంది. కానీ నీటిలో కరగదు.
* ఆక్సీహైడ్రోజన్ మంట ద్వారా అత్యధిక ఉష్ణోగ్రత పొందవచ్చు.
* సూర్యుడు, నక్షత్రాల్లో సంలీనం చెందే వాయువు హైడ్రోజన్. వీటి స్వయం ప్రకాశత్వానికి ఇది కారణం అవుతుంది.
* మనకు లభించే అన్ని మూలకాల్లో ప్రోటాన్లు, ఎలక్ట్రాన్లు, న్యూట్రాన్లు ఉంటాయి.
* న్యూట్రాన్ ఉండని ఒకే ఒక మూలకం హైడ్రోజన్.
* హైడ్రోజన్ను దహనశీలి వాయువు అంటారు. ఇది నీలి రంగులో మండి 'టప్' అని శబ్దం చేస్తుంది.
* మనకు తెలిసిన వాయువులన్నింటిలో అత్యధిక వ్యాపన రేటు ఉన్నది కూడా హైడ్రోజన్ మాత్రమే.
* నూనెల నుంచి వనస్పతి తయారుచేసే హైడ్రోజినేషన్ ప్రక్రియలో దీన్ని ఉపయోగిస్తారు.
* అమ్మోనియా తయారీకి హైడ్రోజన్, నైట్రోజన్ వాయువులను ఉపయోగిస్తారు.
* హైడ్రోజన్ పెరాక్సైడ్ను యాంటీసెప్టిక్, జెర్మిసైడ్, సిల్కు, వెంట్రుకలు, ఏనుగు దంతాలను విరంజనం చేయడానికి ఉపయోగిస్తారు.
* హైడ్రోజన్ రంగు, రుచి, వాసన లేని వాయువు.
* ఆక్సీ హైడ్రోజన్ మంటను వెల్డింగ్ దుకాణాల్లో లోహాలను అతికించడానికి, కోయడానికి ఉపయోగిస్తారు.
* హైడ్రోజన్కు అధిక ఉష్ణం, దహన ఉష్ణం ఉండటం వల్ల దీన్ని వాయు ఇంధనంగా ఉపయోగిస్తారు.
* పెట్రోల్ హైడ్రోజనీకరణాన్ని కనుక్కున్న శాస్త్రవేత్త బెర్జీలినియస్.
* ద్రవ హైడ్రోజన్ను రాకెట్లలో ఇంధనంగా ఉపయోగిస్తారు.
* హైడ్రోజన్ ఐసోటోపులు డ్యుటీరియం, ట్రిటియం.
* డాల్డాను తయారుచేయడానికి నూనెల హైడ్రోజినేషన్లో దీన్ని ఉపయోగిస్తారు.
* ఇది అతి తేలికైన వాయువు. ఆక్సిజన్తో కలిసి నీటిని ఏర్పరుస్తుంది.
* 1 లీటరు హైడ్రోజన్ భారం = 0.09 గ్రాములు.హీలియం
* ఇది జడ వాయువుల్లో మొదటిది. అన్నిటి కంటే తేలికైన జడవాయువు.
* విశ్వంలో హైడ్రోజన్ తర్వాత అత్యధికంగా ఉండేది హీలియం. దీన్ని మొదట సూర్యుడిపై గుర్తించారు.
* సూర్యగోళంలో సంలీన చర్యలో ఏర్పడే జడవాయువు హీలియం. దీన్ని వాతావరణ బెలూన్లలో ఉపయోగిస్తారు.
* సముద్రాల్లో ఈతకు వెళ్లేవారు శ్వాస కోసం ఆక్సిజన్, హీలియం మిశ్రమాన్ని ఉపయోగిస్తారు.
* హీలియంతో కలిసిన ఆక్సిజన్ మిశ్రమాన్ని ఉబ్బసం లాంటి ఊపిరితిత్తుల జబ్బులున్న రోగులకు వాడతారు.
* పరమ శూన్య ఉష్ణోగ్రత వద్ద వివిధ ప్రక్రియలను అధ్యయనం చేసేటప్పుడు అల్ప ఉష్ణోగ్రతలను (1.0 × 10 K) పొందడానికి హీలియం ద్రవాన్ని 'క్రయోజనిక్ ద్రవం'గా ఉపయోగిస్తారు.
* హీలియంకు రబ్బరు, గాజు, ప్లాస్టిక్ లాంటి పదార్థాల ద్వారా విసరణ చెందే స్వభావం ఉంటుంది.
* అల్ప ఉష్ణోగ్రతలను కనుక్కోవడానికి ఉపయోగించే థర్మామీటర్లలో హీలియం వాయువును ఉపయోగిస్తారు.
* హీలియం గాలి కంటే తేలికైంది. కాబట్టి దీన్ని విమానాల టైర్లలో నింపడానికి ఉపయోగిస్తారు.
* ద్రవ హీలియంను 'సూపర్ ఫ్లూయిడ్' అంటారు.
* ద్రవ హీలియం భూమ్యాకర్షణ శక్తికి వ్యతిరేక దిశలో ఎగబాకే స్వభావాన్ని కలిగి ఉంటుంది.
లిథియం
* ఇది లోహాలన్నింటిలోకి తేలికైంది.
* లోహాలన్నింటిలో కఠినమైంది టంగ్స్టన్. అందుకే టంగ్స్టన్ను విద్యుత్ బల్బుల్లో ఫిలమెంట్గా ఉపయోగిస్తారు.
* సాధారణ విద్యుత్ బల్బులో నైట్రోజన్ వాయువును నింపుతారు.
* ఫ్లోరోసెంట్ బల్బులో మెర్క్యురీ బాష్పం, ఆర్గాన్ వాయువుల మిశ్రమాన్ని నింపుతారు. విద్యుత్ బల్బును క్వార్ట్జ్ గాజుతో తయారుచేస్తారు.
కార్బన్
* కార్బన్ను మూలకాలకు రాజు అంటారు.
* మూలకాలన్నింటికీ అత్యధిక సమ్మేళనాలను ఏర్పరిచేది కార్బన్.
* మూలక పరమాణువులు ఒకదానికొకటి కలిసి గొలుసు లాంటి సమ్మేళనం ఏర్పరిచే స్వభావమే కాటనేషన్.
* మూలకాలన్నింటిలో అత్యధిక కాటనేషన్ స్వభావం ఉన్న మూలకం కార్బన్.
* కార్బన్ మరో రూపాంతరం గ్రాఫైట్.
* కార్బన్ ఒక అలోహం. అయినప్పటికీ ఇది విద్యుత్ వాహకత కలిగి ఉంటుంది.
* కార్బన్ రూపాంతరమైన డైమండ్ ప్రకృతిలో లభించే పదార్థాలన్నింటిలో కఠినమైంది.
నైట్రోజన్
* నైట్రోజన్ను 'అంశిక స్వేదనం' ద్వారా తయారుచేస్తారు.
* కళేబరాలు కుళ్లినప్పుడు వాటి నుంచి నైట్రోజన్ వాయువు వెలువడి గాలిలో కలిసిపోతుంది.
* ఉష్ణోగ్రతను కచ్చితంగా కొలిచే వాయు థర్మామీటర్లో నైట్రోజన్ను ఉపయోగిస్తారు.
* ద్రవ నైట్రోజన్ ఉష్ణోగ్రత -196ºC కాబట్టి అత్యల్ప ఉష్ణోగ్రతల వద్ద ఉంచాల్సిన పదార్థాలను నిల్వ ఉంచడానికి దీన్ని వాడతారు.
* ఉదాహరణకు సంకరణం చెందించే పశువుల వీర్యాన్ని ద్రవ నైట్రోజన్లో నిల్వ చేస్తారు.
* మేఘాల్లో మెరుపులు ఏర్పడినప్పుడు వాతావరణంలోని నైట్రోజన్, ఆక్సిజన్ కలిసి 'నైట్రిక్ ఆక్సైడ్'ను ఏర్పరుస్తాయి.
* నైట్రోజన్ సమ్మేళనమైన నైట్రస్ ఆక్సైడ్ను 'నవ్వు పుట్టించే వాయువు' అంటారు.
* నైట్రోజన్ సమ్మేళనాలైన నైట్రో గ్లిజరిన్, ట్రైనైట్రోగ్లిజరిన్, పొటాషియం నైట్రేట్లను పేలుడు పదార్థాలుగా ఉపయోగిస్తారు.
* కృత్రిమ సిల్కు లేదా సెల్యులోజ్ నైట్రేట్ లేదా గన్ కాటన్ తయారీలో నత్రికామ్లాన్ని ఉపయోగిస్తారు.
* నైట్రోజన్ గాలిలో 3/4వ వంతు భార శాతం గానూ, 4/5వ వంతు ఘనపరిమాణ శాతంగానూ లభిస్తుంది.
* ఇది గాలిలో అత్యధికంగా ఉండే వాయువు.
* మొక్కల కణజాలాల్లో పెరుగుదలకు కావాల్సిన ముఖ్యమైన మూలకం నైట్రోజన్.
* విద్యుత్ బల్బుల్లో జడ వాతావరణం కోసం నైట్రోజన్ను నింపుతారు.
* గాలిలోని ఐదు భాగాల్లో నాలుగు భాగాలు నైట్రోజన్ వాయువు వెలువడి గాలిలో కలిసిపోతుంది.
* లెగ్యుమినేసి మొక్కలు గాలి నుంచి నైట్రోజన్ను గ్రహించి దాన్ని నైట్రేట్ల రూపంలో నిల్వ చేస్తాయి.
* నైట్రోజన్ రంగు, రుచి, వాసన లేని వాయువు.
* నైట్రోజన్ గాలి కంటే తేలికైంది.
* నైట్రోజన్ నీటిలో కొద్దిగా కరుగుతుంది.
* నైట్రోజన్ మండే కొవ్వొత్తిని ఆర్పుతుంది.
* ఇది చర్యాశీలత లేని వాయువు. దహనశీలి కాదు. దహన దోహదకారి కాదు.
* నైట్రిక్ ఆమ్లం తయారీలో నైట్రోజన్ను ఉపయోగిస్తారు.
* వాయు థర్మామీటర్లలో దీన్ని ఉపయోగిస్తారు.
ఆక్సిజన్
* ఆక్సిజన్ను ప్రిస్టిలీ అనే శాస్త్రవేత్త కనుక్కున్నాడు.
* భూమి పొరల్లో అత్యధికంగా ఉండే మూలకం ఆక్సిజన్.
* ఇది దహన దోహదకారి వాయువు. అంటే పదార్థాలు మండటానికి సహకరిస్తుంది.
* మొక్కలు, జంతువులు శ్వాసించడానికి ఆక్సిజన్ అవసరం. కాబట్టి దీన్ని ప్రాణవాయువు అంటారు.
* మొక్కలు సూర్యరశ్మిలో కిరణజన్య సంయోగక్రియ జరిపినప్పుడు ఆక్సిజన్ వాయువు వెలువడుతుంది.
* ఆక్సిజన్ గాలిలో వ వంతు ఉంటుంది.
* ఆక్సిజన్, హైడ్రోజన్లను కలిపి మండించినప్పుడు ఆక్సీ హైడ్రోజన్ జ్వాల 2100°C ఉష్ణోగ్రత వద్ద ఏర్పడుతుంది.
* రోగులు, సముద్రంలో లోతుగా వెళ్లే నావికులు శ్వాస కోసం ఆక్సిజన్, హీలియం మిశ్రమాన్ని ఉపయోగిస్తారు.
* ప్రకృతిలో ఎక్కువగా లభించే మూలకం ఆక్సిజన్.
* ఆక్సిజన్ నీటిలో కరుగుతుంది.
* నీటిలో జీవించే జీవులు నీటిలో కరిగిన ఆక్సిజన్ను గ్రహిస్తాయి.
* నీటిలో ఆక్సిజన్ శాతం 89% (భారాత్మకంగా)
* మెర్క్యురిక్ ఆక్సైడ్, పొటాషియం నైట్రేట్లను వియోగం చెందించి ఆక్సిజన్ను తయారు చేసినవారు - ప్రిస్ట్లీ.
* ఆక్సిజన్ అంటే అర్థం ఆమ్లాన్ని ఉత్పత్తి చేసేది.
* ఆక్సిజన్ ధర్మాలను క్షుణ్ణంగా పరిశీలించి దానికి ఆక్సిజన్ అని పేరుపెట్టిన శాస్త్రవేత్త - లెవోయిజర్.
* ఆక్సిజన్ను ద్రవీకరిస్తే అది లేత నీలి రంగు ద్రవంగా మారుతుంది. ద్రవరూప ఆక్సిజన్ను రోదసిలోని రాకెట్లలో ఇంధనంగా ఉపయోగిస్తారు.
* ఆక్సిజన్ ఓజోన్ (O3) అనే రూపాంతరాన్ని కలిగి ఉంటుంది.
* సూర్యుడి నుంచి వెలువడే హానికరమైన అతినీలలోహిత కిరణాలను వాతావరణం పైపొరల్లో ఉండే ఓజోన్ పొర అడ్డగించి మనకు చేరకుండా కాపాడుతుంది.
* ఆస్తమా, న్యుమోనియా లాంటి శ్వాస సంబంధ రోగులకు శ్వాస కోసం ఆక్సిజన్ను ఉపయోగిస్తారు.
* ఆక్సిజన్ - ఎసిటలీన్ల మిశ్రమాన్ని ఆక్సీ ఎసిటలీన్ మంటగా ఉపయోగిస్తారు.
* ఆక్సీ ఎసిటలీన్ మంట ద్వారా వచ్చే ఉష్ణోగ్రత 3200°C.
* ఎసిటలీన్, ఆక్సిజన్ వాయువుల మిశ్రమాన్ని గ్యాస్ వెల్డింగ్లో, లోహాలను కోయడానికి ఉపయోగిస్తారు.
ఫ్లోరిన్
* మూలకాలన్నింటిలో అత్యధిక రుణ విద్యుదాత్మకత ఉన్న మూలకం ఫ్లోరిన్. దీన్ని సూపర్ హాలోజన్ అని పిలుస్తారు.
* ఫ్లోరిన్ దంతాల్లో పింగాణీ ఏర్పడటానికి అవసరం.
* అలోహాలన్నింటిలో అత్యధిక చర్యాశీలత ఉన్నది ఫ్లోరిన్.
* నీటిలో ఫ్లోరిన్ గాఢత 3 పీపీఎం కంటే ఎక్కువైతే ఫ్లోరోసిస్ వ్యాధి వస్తుంది. దీంతో ఎముకలు బలహీనమై దంతాలపై పసుపు చారలు ఏర్పడతాయి.
* ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (డబ్ల్యూహెచ్ఓ) ప్రకారం నీటిలో ఉండదగిన ఫ్లోరిన్ పరిమాణం 1.5 mg/ lit
* ఆంధ్రప్రదేశ్లో ప్రకాశం, అనంతపురం; తెలంగాణలోని నల్గొండ జిల్లాల్లో ఫ్లోరైడ్ సమస్య అధికం.
* ఫ్లోరిన్ ఉండే ఫ్రియాన్ వాయువును రిఫ్రిజిరేటర్ కంప్రెసర్లలో ఉపయోగిస్తారు.
* క్లోరో ఫ్లోరో కార్బన్లను (ఫ్రియాన్లు) ద్రావణిగా, శీతలీకరణ పదార్థాలుగా రిఫ్రిజిరేటర్లలో ఉపయోగిస్తారు. ఇది ఓజోన్ పొరకు రంధ్రం చేస్తుంది.
* ఫ్లోరిన్ను గ్యాసోలిన్ తయారీలో ఉపయోగిస్తారు.
* సల్ఫర్ హెక్సా ఫ్లోరైడ్ను అధిక ఇన్సులేటర్గా వాడతారు.
* ఫ్లోరిన్ను టూత్పేస్ట్లలో సోడియం ఫ్లోరైడ్గా ఉపయోగిస్తారు.
* 'హైడ్రోఫ్లోరికామ్లం' గాజు నిక్షారణగా ఉపయోగపడుతుంది. అందుకే దీన్ని గాజుపైన గుర్తులు (ఎచింగ్), గాట్లు పెట్టడానికి ఉపయోగిస్తారు.
నియాన్
* ఎర్రని విద్యుత్ అలంకరణ దీపాల్లో నింపుతారు.
* విమానాలు, రైల్వే సిగ్నల్ లైట్ల కోసం ఎర్రటి కాంతి ఉపయోగిస్తారు. నియాన్ వాయువు నింపిన బల్బులు ఎర్రటి కాంతిని ఇస్తాయి.
* ఈ కాంతికి తరంగధైర్ఘ్యం ఎక్కువ. పొగమంచు ద్వారా ప్రయాణించే స్వభావం కలిగి ఉంటుంది.
* విమానాల రన్వేలో దారి చూపే లైట్లు ఎర్రటి కాంతినిస్తాయి. వీటిలో నియాన్ను నింపుతారు.
* నియాన్ను ఉత్సర్గనాళంలో ప్రకటన కోసం వాడే ప్రతిదీప్తి బల్బుల్లో, బేకన్ లైట్లలో ఉపయోగిస్తారు.
సోడియం
* సోడియంను కిరోసిన్లో నిల్వ చేస్తారు.
* సోడియంను కృత్రిమ రబ్బరు తయారీలో ఉత్ప్రేరకంగా ఉపయోగిస్తారు.
* ద్రవ సోడియంను న్యూక్లియర్ రియాక్టర్లలో శీతలీకరణిగా వాడతారు.
* సోడియం చల్లని నీటితో చర్య జరిపినప్పుడు హైడ్రోజన్ వాయువు వెలువడుతుంది.
2 Na + 2 H2O 2 NaOH + H2
మెగ్నీషియం
* మొక్కల్లోని ఆకుల్లో ఉండే హరిత రేణువుల్లో మెగ్నీషియం లోహం ఉంటుంది.
* మొక్కల్లో మెగ్నీషియం లోహం ఉండటం వల్ల ఆకులు ఆకుపచ్చ రంగును కలిగి ఉంటాయి.
* మాగ్నసైట్, డోలమైట్ దీని ముడి లోహాలు.
* మెగ్నీషియం మెరిసే తెల్లని, మెత్తని లోహం.
* కాంతిని ఇచ్చే పౌడర్ల తయారీకి
* బాణా సంచా తయారీలో వాడతారు.
* మెగ్నీషియం కార్బొనేట్ను టూత్ పేస్ట్లలో ఉపయోగిస్తారు.
* మెగ్నీషియంను ఆక్సిజన్ సమక్షంలో మండించినప్పుడు ప్రకాశవంతంగా మండుతుంది. కాబట్టి దీన్ని దీపావళి టపాసుల తయారీలో వాడతారు.
* మెగ్నీషియం మిశ్రమ లోహాలను ప్లేట్ల తయారీలో, తోళ్ల పరిశ్రమలో, రంగుల పరిశ్రమలో ఉపయోగిస్తారు.
* టాల్కమ్ పౌడర్లో 'టాల్క్' అంటే మెగ్నీషియం సిలికేట్.
అల్యూమినియం
* ఆవర్తన పట్టికలో 3వ గ్రూప్ 3వ పీరియడ్లో ఉండే మూలకం.
* అల్యూమినియంను సిల్వర్ పెయింట్ తయారీలో ఉపయోగిస్తారు.
* సిల్వర్ పెయింట్లో సిల్వర్ శాతం సున్నా. అల్యూమినియం పొడిని లిన్పీడ్ ఆయిల్లో కలిపినప్పుడు సిల్వర్ పెయింట్ తయారవుతుంది.
* భూమి పొరల్లో అత్యధికంగా లభించే లోహం అల్యూమినియం.
* ముఖ్య ఖనిజం బాక్సైట్. దీని ఫార్ములా Al2O3 . 2 H2O. ఈ బాక్సైట్ రెండు రకాలుగా ఉంటుంది. ఎర్ర బాక్సైట్, తెల్ల బాక్సైట్. ఎర్ర బాక్సైట్లో ఐరన్ ఆక్సైడ్ (Fe2O3), తెల్ల బాక్సైట్లో సిలికా (SiO2) మలినాలు ఉంటాయి.
* అల్యూమినియం పొడి, అమ్మోనియం నైట్రేట్ల మిశ్రమాన్ని అమ్మోనాల్ అంటారు. దీన్ని పేలుడు పదార్థంగా ఉపయోగిస్తారు.
* టెలిస్కోపులలో రిఫ్లెక్టర్ (పరావర్తకం)గా అల్యూమినియం లోహాన్ని ఉపయోగిస్తారు.
* అల్యూమినియంను సిగరేట్ రేపర్లు, టాబ్లెట్ల రేపర్లు, చాక్లెట్ కవర్ల తయారీలో వాడతారు.
సిలికాన్
* కంప్యూటర్ చిప్ లేదా మైక్రో ప్రాసెసర్ల తయారీలో దీన్ని ఉపయోగిస్తారు.
* సౌరశక్తి సేకరణలో సోలార్ సెల్స్ తయారీకి కూడా ఈ మూలకాన్ని ఉపయోగిస్తారు.
* సిలికాన్ మూలకాన్ని ట్రాన్సిస్టర్లో అర్ధ లోహంగా ఉపయోగిస్తారు.
* సిలికా జెల్ అనే పదార్థం తేమను త్వరగా గ్రహిస్తుంది. అందువల్ల మందు సీసాల్లో తేమను గ్రహించడానికి చిన్న ప్యాకెట్ రూపంలో సిలికా జెల్ ఉపయోగిస్తారు.
* సిలికాన్ డై ఆక్సైడ్ రూపంలో లభ్యమవుతుంది. దీన్నే 'క్వార్ట్జ్' అని అంటారు.
* క్వార్ట్జ్ను ఎలక్ట్రానిక్ గడియారాలు లాంటి ఎలక్ట్రానిక్ వస్తువుల్లో ఉపయోగిస్తారు.
(సిలికాన్ డై ఆక్సైడ్ = క్వార్ట్జ్)
* భూపటలంలో ఆక్సిజన్ తర్వాత అతి విస్తారంగా లభించే మూలకం 'సిలికాన్'.
* భూమి, ఇసుక, పర్వతాలు, కొండలు.... వీటిలో ముఖ్యమైన అనుఘటకం 'సిలికా'.
ఫాస్ఫరస్
* ఫాస్ఫరస్ ముఖ్యంగా రెండు రకాలుగా లభిస్తుంది.
1) తెల్ల ఫాస్ఫరస్ 2) ఎర్ర ఫాస్ఫరస్
* తెల్ల ఫాస్ఫరస్ అత్యధిక చర్యాశీలతను కలిగి ఉంటుంది.
* నీటిలో నిల్వ చేసే అలోహం - తెల్ల ఫాస్ఫరస్.
* తెల్ల ఫాస్ఫరస్ గాలి తగలగానే ఆక్సిజన్తో మండి ఫాస్ఫరస్ పెంటాక్సైడ్ను ఏర్పరుస్తుంది.
* ఫాస్ఫరస్ రంగులేని మైనం లాంటి మెత్తని ఘన పదార్థం. కానీ ఇది తర్వాత పసుపు రంగులోకి మారుతుంది.
* ఇది వెల్లుల్లి వాసన కలిగి ఉంటుంది. విష పదార్థం.
* ఫాస్ఫరస్ పరిశ్రమల్లో పనిచేసే శ్రామికులకు దవడ ఎముకలు నశిస్తాయి. దీన్నే 'ఫాసిజా జబ్బు' అంటారు.
* తెల్ల భాస్వరానికి చర్యాశీలత ఎక్కువ.
* తెల్ల భాస్వరం మండే ఉష్ణోగ్రత 35°C.
* తెల్ల భాస్వరం గాలిలో త్వరగా మండి తెల్లని ఫాస్ఫరస్ పెంటాక్సైడ్ పొగలను ఏర్పరుస్తుంది.
* చీకటిలో భాస్వరాన్ని గాలిలో ఉంచితే నెమ్మదిగా మండి మెరుస్తుంది. దీన్నే 'ఫాస్ఫారిజమ్స్' అంటారు.
* ఇది గాలి తగిలితే మండుతుంది. అందువల్ల దీన్ని నీటిలో లేదా కిరోసిన్లో నిల్వ ఉంచుతారు.
* దీన్ని డిటర్జంట్ల తయారీలో వాడతారు.
* దీనికి మెరిసే గుణం ఉండటం వల్ల ఎముకలు చీకటిలో కూడా కనిపిస్తాయి.
* తెల్ల భాస్వరాన్ని ఎలుకలను చంపడానికి ఉపయోగిస్తారు.
* బాంబులు, పేలుడు పదార్థాల తయారీలో ఉపయోగిస్తారు.
* ఎలుకలను చంపడానికి జింక్ అల్యూమినియం ఫాస్ఫైడ్లను ఉపయోగిస్తారు.
2) ఎర్ర ఫాస్ఫరస్
* ఎర్ర ఫాస్ఫరస్ను అగ్గిపెట్టెల పరిశ్రమలో ఉపయోగిస్తారు.
* అగ్గిపుల్ల తలలో పొటాషియం క్లోరేట్, యాంటిమొని సల్ఫైడ్, మొత్తని గాజు ముక్కల పొడి ఉంటాయి. అగ్గిపుల్లను గీసినప్పుడు వేడికి పొటాషియం క్లోరేట్ వియోగం చెంది ఆక్సిజన్ వాయువు వెలువడుతుంది.
* సూపర్ ఫాస్ఫేట్ ఆఫ్ లైమ్, అమ్మోనియం ఫాస్ఫేట్లను ఎరువుల తయారీలో ఉపయోగిస్తారు.
* కాల్షియం ఫాస్ఫైడ్, కాల్షియం కార్బైడ్ మిశ్రమాలను హోలెమ్స్ సిగ్నల్స్గా సముద్రాల్లో వాడతారు.
* ఎముకల్లో 50% వరకు ఫాస్ఫరస్ సమ్మేళనమైన 'కాల్షియం ఫాస్ఫేట్' ఉంటుంది.
* తెల్ల భాస్వరానికి చర్యాశీలత చాలా ఎక్కువ.
పొటాషియం
* ఇది మొక్కల పెరుగుదలకు కావలసిన క్షార లోహం.
* ఫొటో ఎలక్ట్రిక్ ఘటాల్లో, అధిక ఉష్ణోగ్రతను కొలిచే థర్మామీటర్లలో దీన్ని ఉపయోగిస్తారు.
కాల్షియం
* మానవ శరీరంలో అత్యధికంగా ఉండే లోహం కాల్షియం. ఎముకలు, దంతాలు దృఢంగా ఉండటానికి ఇది ఎంతో అవసరం. దీని ఫార్ములా Ca3(PO4)2.
* మానవ శరీరంలో అత్యధికంగా ఉండే లోహం కాల్షియం.
* ఎముకలు, దంతాల దృఢత్వానికి ఇది ఎంతో అవసరం.
* ఎముకల్లో కాల్షియం, పాస్ఫరస్తో కలిసి కాల్షియం ఫాస్ఫేట్ రూపంలో ఉంటుంది.
* కాల్షియం కార్బొనేట్ సున్నపురాయిగా లభిస్తుంది.
* కాల్షియం తెల్లని తేలికైన లోహం. దీన్ని శుద్ధ ఆల్కహాల్ తయారీకి, ఎముకల పెరుగుదల, మొక్కల పెరుగుదలకు వాడతారు.
* మానవుడి ఎముకల్లో 60% కాల్షియం ఫాస్ఫేట్ ఉంటుంది.
* ఎముకల బూడిదను సల్ఫ్యూరికామ్లంతో చర్య జరిపి 'సూపర్ ఫాస్ఫేట్ ఆఫ్ లైమ్' తయారు చేస్తారు. దీన్ని 'సూపర్' అని వ్యవహరిస్తారు. ఇది నీటిలో బాగా కరిగి ఎరువైతే దీన్ని మొక్కలకు ఉపయోగిస్తారు.
* కాల్షియం సమ్మేళనాలు: సున్నపురాయిని వేడిచేస్తే కాల్షియం ఆక్సైడ్ వస్తుంది. దీన్ని పొడి సున్నం (క్విక్ లైమ్) అంటారు.
కాల్షియం హైడ్రాక్సైడ్:
* మిల్క్ ఆఫ్ లైమ్ను గోడలకు సున్నంగా వాడతారు. దీన్ని తడి సున్నం అంటారు.
* కాల్షియం సల్ఫేట్: ప్రకృతిలో జిప్సంగా లభిస్తుంది. ప్లాస్టర్ ఆఫ్ పారిస్, సిమెంట్, వ్యవసాయం, వడపోత, కాగితాన్ని ప్రక్షిప్తం చేయడానికి వాడతారు.
* ప్లాస్టర్ ఆఫ్ పారిస్: ఇది తెల్లని పొడి. నీటిలో కలిపితే కొద్ది సేపటికే గట్టిపడుతుంది. జిప్సంను 393K వరకు వేడిచేస్తే వస్తుంది.
* నల్ల బల్ల మీద రాసే సుద్దలను తయారు చేయడానికి, విరిగిన ఎముకలను సరి చేయడానికి ఉపయోగిస్తారు.
కాడ్మియం
* ఇది నీలి తెలుపు రంగులో ఉండే మెత్తని లోహం.
* దీని ద్రవీభవన స్థానం 321°C
* ఇనుము, ఉక్కు, తుప్పు పట్టకుండా కాపాడవచ్చు.
* మోటారు కారు పరిశ్రమల్లో విద్యుత్ ప్లేటింగ్ పదార్థంగా వాడతారు.
* రాగి + కాడ్మియం మిశ్రమ లోహాన్ని విద్యుత్ వాహక తంతువులుగా వాడతారు.
* కాడ్మియంను న్యూక్లియర్ రియాక్టర్లలో నియంత్రణ కడ్డీలుగా ఉపయోగిస్తారు.
సీసం
* ఇది మెత్తని నీలి, నల్లరంగు గల లోహం. కరిగిన సీసం ఆక్సీకరణం చెందిన తర్వాత ఎరుపు సీసంగా మారుతుంది.
* నీటి పైపులు, తీగలు, సీసపు గుండ్లు, సీసాలు, పిగ్మెంట్ల తయారీకి ఉపయోగిస్తారు.
టంగ్స్టన్
* లోహాలన్నింటిలో కఠినమైంది టంగ్స్టన్.
* టంగ్స్టన్ను విద్యుత్ బల్బుల్లో ఫిలమెంటుగా ఉపయోగిస్తారు.
* ఫ్లోరోసెంట్ బల్బుల్లో మెర్క్యురీ, ఆర్గాన్ వాయువుల మిశ్రమాన్ని నింపుతారు.
* విద్యుత్ బల్బులను క్వార్ట్జ్ గాజుతో తయారుచేస్తారు.
హాలోజన్లు
* ఫ్లోరిన్, క్లోరిన్, బ్రోమిన్, అయోడిన్, అస్టాటివ్లను కలిపి హాలోజన్లు అంటారు.
* వీటిలో ఫ్లోరిన్, క్లోరిన్ వాయు రూపంలోనూ; బ్రోమిన్ ద్రవ రూపంలోనూ; అయోడిన్, అస్టాటివ్ ఘన రూపంలోనూ ఉంటాయి.
బ్రోమిన్
* ఇది ముదురు ఎరుపు రంగు గల వాయువు. ఇది ద్రవ స్థితిలో కూడా లభ్యమవుతుంది.
* సమద్రపు నీటి మొక్కల్లో తయారవుతుంది.
* క్రిమి సంహారిణిగా, రంగులు, మందులు తయారీలో ఉపయోగిస్తారు.
* బ్యాటరీల్లో, అగ్నిమాపక పరికరాల్లో ఉపయోగిస్తారు.
అయోడిన్
* శుభ్రపరచడానికి, గాయాలు మాన్పడానికి (టింక్చర్) ఉపయోగిస్తారు. గాయిటర్ వ్యాధి రాకుండా టేబుల్ సాల్ట్లో పొటాషియం ఆయోడైడ్ రూపంలో కలుపుతారు. ఇది మెరిసే నల్లని ఘనం.
* అయోడిన్ను రంగుల తయారీలో, సిల్వర్ అయోడైడ్ను కృత్రిమ వర్షోత్పతికి ఉపయోగిస్తారు.
* కాడ్ లివర్ ఆయిల్, థైరాయిడ్ గ్రంథి, సముద్రపు శైవలాలు, సముద్రపు ఒడ్డున పెరిగే మొక్కలు, సముద్రపు నీటిలో అయోడిన్ ఉంటుంది.
సిల్వర్
* ఇది అత్యంత విద్యుత్ వాహకత కలిగిన లోహం.
* సిల్వర్ క్లోరైడ్ను క్రిమి సంహారిణిగా, సిల్వర్ నైట్రేట్ను మందుగా, సిల్వర్ బ్రోమైడ్ను ఫొటోగ్రఫీ పరిశ్రమలో ఉపయోగిస్తారు.
* కృత్రిమ వర్షాలను కురిపించడానికి సిల్వర్ అయోడైడ్ను ఉపయోగిస్తారు.
* ఉక్కులో 0.1% నుంచి 1.5% కార్బన్ ఉంటుంది.
* మిశ్రమ లోహాలను ఉక్కు, ఇతర లోహాలతో కలిపి తయారు చేస్తారు.
* ఉక్కు ద్రవీభవన స్థానం 1300 - 1400°C.
* ఉక్కును అయస్కాంతంతో కరిగించవచ్చు, పదును పెట్టవచ్చు, వెల్డింగ్ చేయవచ్చు.
* ఉక్కును రైలు పట్టాలు, లోకోమోటివ్లు, యుద్ధ సామగ్రి, శస్త్రచికిత్స సాధనాలు, గడియారపు స్ప్రింగులు, కత్తుల తయారీకి ఉపయోగిస్తారు.
ఆర్సినిక్
* ఇది ఒక లోహం. విరూపకతను ప్రదర్శిస్తుంది.
* సీసపు గుళ్ల తయారీలో సీసంతో కలుపుతారు. సీసాన్ని గట్టిపరిచి విషపూరితం చేస్తుంది.
* రాగి, కంచులను గట్టి పరచడానికి ఉపయోగిస్తారు.
ఆంటిమొని
* ఇది తెల్లని ఘనం. ఘట ఫలకాలు, వైట్ లెడ్ లాంటి పెయింట్లు, ప్రింటింగ్ (ఎల్లో సల్ఫైడ్), మిశ్రమ లోహాల తయారీకి దీన్ని ఉపయోగిస్తారు.
బిస్మత్
* ఇది మెరిసే గుణం గల తెల్లని గట్టి లోహం.
* ఇది తక్కువ ఉష్ణ, విద్యుత్ వాహకత కలిగి ఉంటుంది.
* ఇది ఆక్వార్జియాలో త్వరగా కరుగుతుంది.
* మిశ్రమ లోహాల తయారీలో ఉపయోగిస్తారు.
* బిస్మత్ ఆక్సైడ్ను ఆప్టికల్ గాజు తయారు చేయడానికి ఉపయోగిస్తారు. జీర్ణకోశ సంబంధ చికిత్సలో వాడతారు.
కోబాల్ట్
* తెల్లని లోహం. ఎలక్ట్రోప్లేటింగ్, నాణేలు, మిశ్రమ లోహాల తయారీకి వాడుతారు. బి - 12 విటమిన్లో ఉంటుంది.
* అందుకే దీన్ని సయనొకో బాలమైన్ అంటారు.
నికెల్
* ఇది కోబాల్ట్ ముడి ఖనిజాల్లో ఉంటుంది. ఇది తెల్లని లోహం.
* హైడ్రోజన్ నికెల్ సమక్షంలో నూనెలను గ్రహించి ఘన కొవ్వులుగా మార్చుతుంది.
బంగారం
* ఇది పసుపు రంగు గల కాంతివంతమైన లోహం.
* దీన్ని సులభంగా వంచవచ్చు.
* గాలిలో ఏ విధమైన మార్పు చెందదు. ఇది ఆమ్లాలతో చర్య జరపదు. ద్రావణంలో కరుగుతుంది.
బెరీలియం
* అణుశక్తి కర్మాగారాల్లో న్యూట్రాన్ల ఉత్పత్తికి ఉపయోగిస్తారు.
* మెగ్నీషియం, అల్యూమినియంతో మిశ్రమ లోహాన్ని విమాన భాగాల తయారీలో ఉపయోగిస్తారు.