కేంద్ర, రాష్ట్ర సంబంధాలు - సంస్కరణల అవసరం

* రాజ్యాంగ నిర్మాతలు మన దేశాన్ని పరిపాలనాపరమైన సమాఖ్యగా ఏర్పాటు చేశారు. కానీ సిద్ధాంతపరమైన సమాఖ్యగా ఏర్పాటు చేయలేదు.
* కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల మధ్య సంబంధాలను నెలకొల్పాల్సిన ఆవశ్యకతను రాజ్యాంగ నిర్మాతలు గ్రహించారు.
* మన రాజ్యాంగంలో సమాఖ్య అనే పదాన్ని ఎక్కడా ప్రయోగించక పోయినప్పటికీ, భారతదేశాన్ని సమాఖ్యగానే కొనసాగిస్తున్నారు.
* సమాఖ్యలో అత్యంత ముఖ్య లక్షణం అధికారాల విభజన.
* రాజ్యాంగంలోని 7వ షెడ్యూల్‌లో కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల మధ్య 3 రకాలైన అధికారాల విభజన జరిగింది. ఈ విభజన విస్తృతంగా, స్పష్టంగా ఉంది.
* 1964 వరకు జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ దేశ పరిపాలనాధికారాన్ని చెలాయించారు. అతడిని ప్రశ్నించే స్థాయి గల నాయకులు అరుదుగా ఉండటంతో కేంద్ర, రాష్ట్రాల మధ్య సంబంధాలు సక్రమంగానే కొనసాగాయి.
* కానీ, 1967లో జరిగిన 4వ సాధారణ ఎన్నికల అనంతరం అనేక రాష్ట్రాల్లో అధికారానికి వచ్చిన ప్రాంతీయ పార్టీలు, ప్రతిపక్ష రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు రాజ్యాంగంలోని కేంద్రీకృత ధోరణిని ప్రశ్నించాయి. కేంద్ర, రాష్ట్రాల సంబంధాల్లో విభేదాలు ప్రారంభమయ్యాయి.
* పశ్చిమబెంగాల్‌లోని వామపక్ష ప్రభుత్వం, పంజాబ్‌లోని అకాళీదళ్ ప్రభుత్వం, తమిళనాడులోని డీఎంకే ప్రభుత్వం, ఆంధ్రప్రదేశ్‌లోని తెలుగుదేశం ప్రభుత్వం కేంద్రంపై ఒత్తిడి తీసుకువచ్చాయి. కేంద్ర, రాష్ట్ర సంబంధాల్లో రావాల్సిన మార్పుల గురించి ప్రస్తావించాయి. దీంతో కేంద్ర, రాష్ట్ర సంబంధాల్లో గణనీయమైన వ్యత్యాసాలు ప్రారంభమయ్యాయి.
* 1967లో జరిగిన ఎన్నికల్లో 8 రాష్ట్రాల్లో ప్రతిపక్షాలు, ప్రాంతీయ పార్టీలు అధికారంలోకి రావడం కేంద్ర ఆధిపత్య ధోరణి క్షీణతకు కారణమైంది.
* మన దేశంలో కేంద్రానికి ఎక్కువ, రాష్ట్రాలకు తక్కువ అధికారాలు కేటాయించడం; ఉమ్మడి జాబితాపై పరోక్షంగా కేంద్రానికి అధికారాలు ఉండటం, అవశిష్టాధికారాలు కేంద్రానికి సంక్రమించడం లాంటి కారణాలు కేంద్ర, రాష్ట్ర సంబంధాల సంస్కరణల ఆవశ్యకతను తెలియజేశాయి.
* కేంద్ర ఆదాయవనరులు ఎక్కువగా ఉండటం, రాష్ట్రాలు నేరవేర్చాల్సిన బాధ్యతలు ఎక్కువగా ఉండటంతో కేంద్ర, రాష్ట్రాల మధ్య వివాదాలు ప్రారంభమవుతున్నాయి.
* కేంద్రంలో ఒక పార్టీ, రాష్ట్రాల్లో మరో పార్టీ అధికారంలో ఉన్నప్పుడు రాజకీయపరమైన విభేదాలు చెలరేగి కేంద్ర, రాష్ట్ర సంబంధాలపై ప్రభావం చూపుతాయి.
* కేంద్ర ప్రతినిధులుగా రాష్ట్రాల్లో నియమితులైన గవర్నర్లు కేంద్రం ఆదేశాల మేరకు రాష్ట్రాల పాలనా వ్యవహారాల్లో జోక్యం చేసుకోవడం కేంద్ర, రాష్ట్ర సంబంధాలపై ప్రభావం చూపుతోంది.
* రాష్ట్రాల్లో రాజ్యాంగ యంత్రాంగం వైఫల్యం చెందినప్పుడు కేంద్రం ఆర్టికల్, 356ను ప్రయోగించి రాష్ట్రపతి పాలనను విధిస్తోంది. అలాగే కేంద్రంలో అధికారంలో ఉన్న పార్టీలు, ఇతర పార్టీలు అధికారంలో ఉన్న రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలను తరచూ రద్దు చేస్తూ అధికార దుర్వినియోగానికి పాల్పడటం కూడా కేంద్ర, రాష్ట్ర సంబంధాలను సంస్కరించాల్సిన ఆవశ్యకతను తెలుపుతోంది.
* భిన్నత్వంలో ఏకత్వం ఉన్న మన దేశంలో జాతీయ రాజకీయాలను కూడా ప్రాంతీయ పార్టీలు శాసించడం.
* ప్రాంతీయ పార్టీలు తమ ప్రాంత ప్రయోజనాల కోసం జాతి ప్రయోజనాలను ఫణంగా పెడుతూ స్థానిక దృక్పథంతో ఆలోచించడం.
* కేంద్రంలో అధికారంలో ఉన్న పార్టీ అనుసరిస్తున్న విధానాలు రాష్ట్రాలకు నచ్చకపోవడం లాంటి అంశాల ఆధారంగా కేంద్ర, రాష్ట్ర సంబంధాలను సంస్కరించాలి.
* 7వ షెడ్యూల్‌లో కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల మధ్య రాజ్యాంగం 3 రకాలైన అధికారాల విభజనను కేంద్రానికి అనుగుణంగా చేసింది.

కేంద్ర జాబితాలోని అంశాలు
1. భారతదేశ రక్షణ వ్యవహారాలు
2. మిలటరీ, నౌకా, వైమానిక దళాలు; రాష్ట్రాల్లో శాంతి భద్రతల పరిరక్షణ కోసం కేంద్ర బలగాలను మోహరించడం
3. కంటోన్మెంట్ ప్రాంతాలు, స్థానిక ప్రభుత్వాలు
4. ఆయుధాలు, పేలుడు పదార్థాలు
5. నౌకా, మిలటరీ, వైమానిక పనులు
6. అణుశక్తి, ఖనిజ వనరులు
7. రక్షణ పరిశ్రమలు
8. కేంద్ర నేర పరిశోధన విభాగం
9. భారత రక్షణ కోసం ముందస్తు వ్యూహాలు
10. విదేశీ వ్యవహారాలు
11. ఐక్యరాజ్యసమితి వ్యవహారాలు
12. దౌత్య, వాణిజ్య ప్రాతినిధ్యం
13. అంతర్జాతీయ సమావేశాలు, సంస్థలు
14. విదేశీ ఒప్పందాలు
15. యుద్ధం, శాంతి
16. విదేశీ పరిధి - న్యాయ పరిధి
17. పౌరసత్వం, సంబంధాలు
18. విదేశీ నేరస్థుల అప్పగింత
19. పాస్‌పోర్టులు, వీసాలు
20. భారత్‌కు వెలుపల ఉన్న దర్శనీయ స్థలాలు
21. పైరసీలు; సముద్ర, వాయుయానంలో దేశ చట్టాలకు విరుద్ధంగా నేరాలు
22. రైల్వేలు
23. జాతీయ రహదారులు
24. సముద్ర తీరాల్లో నౌకాయాన సంబంధం
25. జాతీయ జలమార్గాల్లో షిప్పింగ్, నేవిగేషన్
26. ఓడలు, విమాన రక్షణ కోసం ఏర్పాటు చేసే లైట్‌హౌస్‌లు
27. ముఖ్యమైన ఓడరేవులు
28. అంటురోగాలు; సముద్ర తీరాల్లో పనిచేసే నౌకాదళాల, వైద్యశాలల నిర్వహణ
29. వాయు మార్గాలు, విమానాలు, వాయు యానం, ఏరోడ్రోమ్‌లు
30. ప్రయాణికులు; వస్తువులను సముద్ర, వాయు, జాతీయ జల మార్గాల ద్వారా రవాణా చేయడం
31. తంతి, తపాలా, టెలిఫోన్, ప్రసారాలు
32. కేంద్ర ప్రభుత్వ ఆస్తులు
33. తొలగించారు (7వ సవరణ ద్వారా 1956)
34. భారతదేశ సంస్థానాధిపతుల ఎస్టేట్‌లకు సంబంధించిన కోర్ట్ ఆఫ్ వార్డ్స్
35. ప్రజల నుంచి కేంద్రం చేసిన అప్పులు
36. ద్రవ్యం, కాగితపు కరెన్సీ, విదేశీ మారకద్రవ్యం
37. విదేశీ రుణాలు
38. భారతీయ రిజర్వ్ బ్యాంక్
39. పోస్టాఫీస్ సేవింగ్స్ బ్యాంకు
40. కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు నిర్వహించే లాటరీలు
41. విదేశాల్లో వర్తక వాణిజ్యాలు, కస్టమ్స్
42. అంతర్‌రాష్ట్ర వర్తక వాణిజ్యాలు
43. బ్యాంకింగ్, ఇన్సూరెన్స్, ఫైనాన్షియల్ కార్పొరేషన్లు
44. కేవలం ఒకే రాష్ట్రానికి పరిమితం కాని వివిధ రకాల కార్పొరేషన్లు
45. బ్యాంకింగ్
46. బిల్స్ ఆఫ్ ఎక్స్ఛేంజ్, చెక్కులు, ప్రామిసరీ నోట్లు, ఇతర పత్రాలు
47. బీమా రంగం
48. స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్, ఫ్యూచర్స్ మార్కెట్
49. పేటెంట్లు, ఇన్వెన్షన్స్, డిజైన్స్, కాపీ రైట్, ట్రేడ్ మార్కులు, వ్యాపార సంబంధమైన చిహ్నాలు
50. తూనికలు, కొలతలకు ప్రామాణికాల నిర్ధారణ
51. భారత్ నుంచి విదేశాలకు ఎగుమతి అయ్యే వస్తువులు; ఒక రాష్ట్రం నుంచి మరో రాష్ట్రానికి రవాణా చేసే వస్తువులకు క్వాలిటీ నియంత్రణ
52. ప్రజా సంక్షేమం దృష్ట్యా కేంద్ర ప్రభుత్వ నియంత్రణ అవసరమని పార్లమెంటు ప్రకటించిన పరిశ్రమలు
53. చమురు క్షేత్రాలు, మినరల్ ఆయిల్, పెట్రోలియం, పెట్రోలియం ఉత్పత్తులు
54. ప్రజా సంక్షేమం దృష్ట్యా గనులు, ఖనిజాల అభివృద్ధి, నియంత్రణ
55. గనులు, చమురు శుద్ధి రంగాల్లో పనిచేస్తున్న కార్మికుల భద్రత కోసం నియమ నిబంధనలు
56. అంతర్ రాష్ట్రీయ నదులు, నదీ లోయల నియంత్రణ
57. అంతర్జాతీయ జలాల్లో చేపలు పట్టడం
58. కేంద్ర ప్రభుత్వ ఏజెన్సీల ద్వారా ఉప్పు తయారీ
59. నల్ల మందు (ఒపియం) సాగు చేయడం, ఉత్పత్తి, ఎగుమతి
60. ప్రదర్శన కోసం సినిమాటోగ్రఫీ చిత్రాలకు అనుమతి
61. కేంద్ర ప్రభుత్వ ఉద్యోగులకు సంబంధించిన పారిశ్రామిక వివాదాలు
62. రాజ్యాంగం అమల్లోకి వచ్చే నాటికి ఉన్న జాతీయ గ్రంథాలయం, భారత మ్యూజియం, ఇంపీరియల్ వార్ మ్యూజియం, విక్టోరియా మెమోరియల్
63. రాజ్యాంగం అమల్లోకి వచ్చే నాటికి ఉన్న బెనారస్ హిందూ విశ్వవిద్యాలయం, అలీగఢ్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయం, దిల్లీ విశ్వవిద్యాలయం, ఆర్టికల్ 371 (E) ప్రకారం నెలకొల్పిన కేంద్రీయ విశ్వవిద్యాలయం
64. కేంద్ర ప్రభుత్వం పాక్షికంగా లేదా పూర్తిగా ఆర్థిక సహాయం అందజేస్తూ జాతీయ ప్రాముఖ్యత ఉన్నవని పార్లమెంటు శాసన పూర్వకంగా ప్రకటించిన శాస్త్రీయ, సాంకేతిక విద్య కోసం ఏర్పాటు చేసిన సంస్థలు
65. కింద పేర్కొన్న కేంద్ర ప్రభుత్వ ఏజెన్సీలు, సంస్థలు
ఎ) పోలీసు అధికారుల శిక్షణా సంస్థలతో సహా ప్రొఫెషనల్, వొకేషనల్ శిక్షణా సంస్థలు
బి) ప్రత్యేక విద్యా కోర్సుల అభివృద్ధి లేదా పరిశోధన
సి) నేర పరిశోధన, పరిశీలనలో శాస్త్రీయ, సాంకేతిక సహకారం
66. ఉన్నత విద్య, పరిశోధన, సాంకేతిక విద్యా సంస్థల మధ్య సహకారం, ప్రమాణాల నిర్ధారణ
67. పురాతన చారిత్రక కట్టడాలు, రికార్డులు, పురావస్తు ప్రదేశాలు, అవశేషాలు
68. సర్వే ఆఫ్ ఇండియా, బయోలాజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా, బొటానికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా, జూలాజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా, ఆంత్రోపాలాజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా, మెటీరియోలాజికల్ సర్వే ఆఫ్ ఇండియా
69. జనాభా గణాంకాలు
70. అఖిల భారత సర్వీసులు, కేంద్ర ప్రభుత్వ సర్వీసులు, యూపీఎస్సీ
71. కేంద్ర సంఘటిత నిధి నుంచి చెల్లించే కేంద్ర ప్రభుత్వ పెన్షన్లు
72. పార్లమెంటు, రాష్ట్ర శాసనసభలకు ఎన్నికలు; రాష్ట్రపతి, ఉపరాష్ట్రపతి ఎన్నికలు; ఎన్నికల కమిషన్
73. పార్లమెంటు సభ్యులు; రాజ్యసభ అధ్యక్ష, ఉపాధ్యక్షులు; లోక్‌సభ స్పీకర్, డిప్యూటీ స్పీకర్‌ల జీతభత్యాలు, అలవెన్సులు
74. పార్లమెంటు ఉభయ సభల అధికారాలు, ప్రత్యేక అధికారాలు, పార్లమెంటు సభాసంఘాల ఎదుట వ్యక్తులు హాజరవ్వడం
75. రాష్ట్రపతి, గవర్నర్, కేంద్ర మంత్రులు, కంప్ట్రోలర్ అండ్ ఆడిటర్ జనరల్ మొదలైన వారి జీతభత్యాలు, హక్కులు, అధికారాలు
76. కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల అకౌంట్లు, ఆడిటింగ్
77. సుప్రీంకోర్టు వ్యవస్థీకరణ, అధికార పరిధి, సుప్రీంకోర్టులో చెల్లించాల్సిన ఫీజులు, సుప్రీంకోర్టులో ప్రాక్టీస్ చేయడానికి అర్హతల నిర్ధారణ
78. హైకోర్టుల వ్యవస్థీకరణ, నిర్మాణం, హైకోర్టులో ప్రాక్టీస్ చేయడానికి అర్హతల నిర్ధారణ
79. కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు హైకోర్టు పరిధిని విస్తరించడం. హైకోర్టు పరిధి నుంచి ఏదైనా కేంద్రపాలిత ప్రాంతాన్ని మినహాయించడం
80. ఒక రాష్ట్రంలోని పోలీసు బలగాల అధికారాలను ఆ రాష్ట్రం వెలుపల ఉన్న మరో రాష్ట్రానికి విస్తరింపజేయడం (ఇందుకు అవతల రాష్ట్రం అంగీకరించాలి)
81. ఒక రాష్ట్రం నుంచి మరో రాష్ట్రానికి వలస వెళ్లడం, ఇంటర్ స్టేట్ క్వారంటైన్
82. వ్యవసాయేతర ఆదాయంపై పన్ను
83. ఎగుమతి డ్యూటీలతో సహా కస్టమ్స్ పన్ను
84. కింద పేర్కొన్నవి మినహాయించి భారత్‌లో ఉత్పత్తి లేదా తయారయ్యే పొగాకు, ఇతర వస్తువులపై ఎక్సైజ్ డ్యూటీ
ఎ) మానవ అవసరాల నిమిత్తం ఉపయోగించే ఆల్కహాల్ లిక్కర్
బి) ఓపియం, ఇండియన్ గంజాయి, ఇతర మత్తు పదార్థాలు
85. కార్పొరేషన్ పన్ను
86. వ్యక్తులు, కంపెనీల ఆస్తుల క్యాపిటల్ విలువపై పన్ను
87. వ్యవసాయ భూములను మినహాయించి ఇతర ఆస్తులపై ఎస్టేట్ డ్యూటీ
88. వ్యవసాయ భూములు మినహాయించి వారసత్వం ద్వారా సంక్రమించిన ఆస్తులపై పన్నులు
89. భూ, జల, వాయు మార్గాల ద్వారా వస్తువుల, ప్రజల చేరవేతపై ట్యాక్స్, రైల్వే ఛార్జీలపై పన్ను
90. స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్, ఫ్యూచర్ మార్కెట్ లావాదేవీలపై స్టాంప్ డ్యూటీలు కాకుండా ఇతర పన్నులు
91. బిల్స్ ఆఫ్ ఎక్స్ఛేంజ్, చెక్కులు, ప్రామిసరీ నోట్లు, బిల్ ఆఫ్ లాండరింగ్, లెటర్స్ ఆఫ్ క్రెడిట్, ఇన్సూరెన్స్ పాలసీలు, షేర్ల బదలాయింపు, రసీదులపై స్టాంప్ డ్యూటీ
92. వార్తాపత్రికల కొనుగోలు, అమ్మకాలపై; వార్తాపత్రికల్లో ప్రచురించే ప్రకటనలపై పన్ను
92. (A) అంతర్రాష్ట్రీయ వర్తక, వాణిజ్యాల్లో భాగంగా జరిపే కొనుగోలు, అమ్మకాలపై పన్ను (వార్తాపత్రికలను మినహాయించి) (6వ రాజ్యాంగ సవరణ 1956 ద్వారా చేర్చారు)
92. (B) అంతర్రాష్ట్రీయ వర్తక, వాణిజ్యాల్లో భాగంగా జరిగే వస్తువుల రవాణాపై పన్ను (దీన్ని 46వ రాజ్యాంగ సవరణ 1982 ద్వారా ప్రవేశపెట్టారు)
92. (C) సేవలపై పన్నులు (దీన్ని 88వ రాజ్యాంగ సవరణ 2003 ద్వారా చేర్చారు)
93. ఈ జాబితాలోని అంశాల ఉల్లంఘనకు సంబంధించిన నేరాలు
94. ఈ జాబితాలోని అంశాలకు సంబంధించిన విచారణలు, సర్వేలు, గణాంకాలు
95. ఈ జాబితాలోని అంశాలకు సంబంధించి సుప్రీంకోర్టు మినహాయించి, మిగిలిన న్యాయస్థానాల విచారణాధికారాలు
96. ఈ జాబితాలోని అంశాలకు సంబంధించి చెల్లించాల్సిన ఫీజులు
97. రెండు లేదా మూడో జాబితాలో లేని ఇతర అంశాలు.

రాష్ట్ర జాబితా

1. శాంతి భద్రతలు
2. మొదటి జాబితాలోని 2A ఎంట్రీకి లోబడి పోలీసు వ్యవస్థ
3. హైకోర్టు అధికారులు, గుమస్తాలు; సుప్రీంకోర్టు మినహాయించి ఇతర న్యాయస్థానాల్లో చెల్లించాల్సిన ఫీజులు
4. జైళ్లు, సంస్కరణ గృహాలు
5. మున్సిపల్ కార్పొరేషన్లు, అభివృద్ధి ట్రస్టులు, జిల్లా బోర్డులు, మైనింగ్ సెటిల్‌మెంట్ అథారిటీలు, స్థానిక స్వపరిపాలనా సంస్థలు
6. ప్రజారోగ్యం, పారిశుద్ధ్యం, ఆసుపత్రులు, డిస్పెన్సరీలు
7. తీర్థయాత్రలు (భారతదేశం వెలుపల మినహాయించి)
8. ఉత్ప్రేరకాలైన పానీయాల ఉత్పత్తి, తయారీ, రవాణా, క్రయవిక్రయాలు
9. వికలాంగులకు, నిరుద్యోగులకు ఉపాధి కల్పించడం
10. స్మశానవాటికలు; మృతులను ఖననం చేయడం, ఖననం చేసే ప్రదేశాలు
11. * తొలగించారు (42వ సవరణ ద్వారా 1976లో)
12. రాష్ట్ర ప్రభుత్వ ఆర్థిక సహాయం పొందే లేదా నియంత్రణలో ఉండే గ్రంథాలయాలు, మ్యూజియంలు, ఇతర పురాతన చారిత్రక కట్టడాలు, రికార్డులు
13. రహదారులు, వంతెనలు, రోప్ వేలు, జల మార్గాలు
14. వ్యవసాయం, వ్యవసాయ విద్య, పరిశోధన
15. పశుసంపద సంరక్షణ, అభివృద్ధి, జంతువుల్లో రోగ నిరోధకం, పశువైద్యంలో శిక్షణ
16. బందెల దొడ్లు, పశువుల అక్రమ ప్రవేశ నిషేధం
17. మంచి నీటి సరఫరా, పంట కాలువలు, మురుగు నీటి పారుదల, నీటిని నిల్వ చేయడం
18. భూమి, భూమిపై హక్కులు, భూకమతాలు, వ్యవసాయ రుణాలు
19. * తొలగించారు (42వ సవరణ ద్వారా 1976లో)
20. * తొలగించారు (42వ సవరణ ద్వారా 1976లో)
21. ఫిషరీస్
22. మొదటి జాబితాలోని 34వ ఎంట్రీలోని నిబంధనలకు లోబడి జప్తు చేసిన ఎస్టేట్లు, కోర్ట్ ఆఫ్ వార్డ్స్
23. గనుల నియంత్రణ, ఖనిజాల అభివృద్ధి
24. పరిశ్రమలు
25. గ్యాస్, గ్యాస్ ఆధారిత పరిశ్రమలు
26. రాష్ట్రం లోపల వర్తక వాణిజ్యాలు
27. వస్తువుల ఉత్పత్తి, పంపిణీ, సరఫరా
28. మార్కెట్లు, సంతలు
29. * తొలగించారు (42వ సవరణ ద్వారా 1976లో)
30. వడ్డీ వ్యాపారం, వడ్డీ వ్యాపారులు, వ్యవసాయ రుణ భారం నుంచి విముక్తి
31. సత్రాలు (Inns), సత్రాల పాలనాధికారులు
32. మొదటి జాబితాలో ఉదహరించినవి మినహాయించి ఇతర కార్పొరేషన్ల వ్యవస్థీకరణ, నియంత్రణ, విశ్వవిద్యాలయాలు, కార్పొరేట్ చేయని వాణిజ్యం, అక్షరాస్యత, శాస్త్రీయ, మతపరమైన, ఇతర సొసైటీలు, అసోసియేషన్లు
33. థియేటర్లు, నాటకాలు, సినిమాలు, వినోదాలు, క్రీడలు
34. పందాలు, జూదం
35. ప్రభుత్వానికి చెందిన/ ప్రభుత్వ ఆధీనంలోని భూములు, భవనాలు
36. * తొలగించారు (7వ సవరణ ద్వారా 1956లో)
37. రాష్ట్ర శాసన సభలకు ఎన్నికలు
38. శాసన సభ్యుల వేతనాలు, అలవెన్సులు; శాసన సభాధిపతి, ఉప సభాధిపతుల వేతనాలు, అలవెన్సులు
39. శాసనసభ్యులు, సభా కమిటీల అధికారాలు, ప్రత్యేక హక్కులు, రక్షణలు
40. రాష్ట్ర మంత్రుల వేతనాలు, అలవెన్సులు
41. రాష్ట్ర ప్రభుత్వ సర్వీసులు, రాష్ట్ర పబ్లిక్ సర్వీస్ కమిషన్
42. రాష్ట్ర సంచిత నిధి నుంచి చెల్లించే పెన్షన్
43. రాష్ట్ర ప్రభుత్వ రుణం
44. దొరికిన నిధులు, నిక్షేపాలు
45. భూమి శిస్తు, భూమికి సంబంధించిన రికార్డుల నిర్వహణ
46. వ్యవసాయ ఆదాయాలపై పన్ను
47. వారసత్వంగా పొందిన వ్యవసాయ భూమిపై సుంకం
48. వ్యవసాయ భూమికి సంబంధించిన ఎస్టేట్ డ్యూటీ
49. భూములు, భవనాలపై పన్ను
50. గనులకు సంబంధించిన హక్కులపై పన్నులు
51. రాష్ట్రంలో మానవ వినియోగానికి తయారుచేసిన లిక్కర్లు, సారాయి, మత్తు పదార్థాలు, నల్లమందు (వైద్య సంబంధిత టాయిలెట్లు, పరిశ్రమలకు వినియోగించేవి మినహాయింపు)
52. ఒక స్థానిక ప్రాంతంలో వస్తువుల ప్రవేశంపై పన్ను
53. విద్యుత్ వినియోగం, విద్యుత్ వినియోగంపై పన్ను
54. వార్తా పత్రికల్లో ప్రచురించే ప్రకటనలు మినహా ఇతర విధాలైన ప్రకటనలపై పన్ను; రేడియో, దూరదర్శన్‌లలో ప్రసారమయ్యే ప్రకటనలపై పన్ను విధింపులు
55. భూ, జల, వాయు మార్గాల ద్వారా ప్రయాణికుల ప్రయాణం, వస్తు రవాణాపై పన్ను
56. రోడ్లపై నడిచే వాహనాలపై పన్ను
57. జంతువులు, పశువులపై పన్ను
58. వార్తా పత్రికలు మినహా ఇతర వస్తువుల క్రయ విక్రయాలపై పన్ను
59. రహదారి సుంకాలు
60. వృత్తి, వ్యాపారం, ఉద్యోగులపై పన్ను
61. కాంపిటీషన్‌పై పన్ను
62. విలాసాలపై పన్ను, వినోదపు పన్ను, పందెం కాయడం లేదా జూదంపై పన్ను
63. దస్తావేజులు, డాక్యుమెంట్లపై స్టాంప్ డ్యూటీ
64. శాసన ఉల్లంఘనకు సంబంధించిన నేరాలు
65. అన్ని కోర్టుల అధికారాలు, అధికార పరిధి (సుప్రీంకోర్టు మినహాయించి)
66. రాష్ట్ర జాబితాలో ఉదహరించిన అంశాలపై చెల్లించాల్సిన ఫీజు (న్యాయస్థానాల్లో వసూలు చేసే ఫీజులు మినహాయించి)

ఉమ్మడి జాబితా
1. ఇండియన్ పీనల్ కోడ్‌లోని అంశాల్లో ఉన్న క్రిమినల్ లా
2. క్రిమినల్ ప్రొసీజర్ కోడ్‌లో ఉన్న అన్ని అంశాలతో కూడిన నేర విచారణ విధానం
3. రాష్ట్ర భద్రతకు సంబంధించిన విషయాల్లో ముందు జాగ్రత్త చర్యగా అదుపులోకి తీసుకోవడం, శాంతి భద్రతలు, సమాజానికి అవసరమైన సేవల నిర్వహణ
4. ఖైదీలు, శిక్షపడిన నేరస్థులను ఒక రాష్ట్రం నుంచి మరో రాష్ట్రానికి తరలించడం
5. వివాహం, విడాకులు, శిశువులు, మైనర్ల దత్తత, వీలునామాలు, వారసత్వం, ఉమ్మడి కుటుంబం
6. వ్యవసాయ భూమి మినహా ఇతర ఆస్తుల బదలాయింపు, దస్తావేజులు, డాక్యుమెంట్లు
7. ఒప్పందాలు
8. చర్య తీసుకోదగిన తప్పిదాలు
9. దివాలా
10. ధార్మిక సంఘాలు, ధర్మకర్తలు
11. న్యాయపాలన (సుప్రీంకోర్టు, హైకోర్టు మినహాయించి), ఇతర కోర్టుల నిర్మాణం
12. సాక్ష్యాలు, ప్రమాణాలు, శాసనాల గుర్తింపు, రికార్డులు, న్యాయ ప్రక్రియ
13. సివిల్ ప్రొసీజర్, సివిల్ ప్రొసీజర్ కోడ్‌లోని నిబంధనలు
14. కోర్టు ధిక్కారం (సుప్రీంకోర్టుకు సంబంధించిన కోర్టు ధిక్కరణ మినహాయించి)
15. సంచార జాతులు, దేశ దిమ్మరులు, వలస వెళ్లే తండాలు
16. మనో వైకల్యం, మానసిక అపరిపక్వత
17. జంతువుల పట్ల క్రూరంగా ప్రవర్తించడం నిషేధం
17. (A) అడవులు
17. (B) క్రూర జంతువులు, పక్షుల సంరక్షణ
18. ఆహార పదార్థాలు, ఇతర వస్తువుల కల్తీ
19. మందులు, విషతుల్యాలు
20. ఆర్థిక, సామాజిక అంశాలు
20. (A) జనాభా నియంత్రణ, కుటుంబ నియంత్రణ ప్రణాళికలు
21. వాణిజ్య, పారిశ్రామిక గుత్తాధికారం, ట్రస్టులు
22. కార్మిక సంఘాలు, పారిశ్రామిక కార్మికుల వివాదాలు
23. సామాజిక భద్రత, సామాజిక బీమా, ఉపాధి, నిరుద్యోగం
24. కార్మిక సంక్షేమం
25. విద్య, సాంకేతిక విద్య, వైద్య విద్య, విశ్వవిద్యాలయాలు
26. న్యాయవాద వృత్తి, వైద్య వృత్తి, ఇతర వృత్తులు
27. దేశ విభజన ఫలితంగా స్థాన చలనం పొందినవారి పునరావాసం
28. వితరణ సంస్థలు, మతపరమైన ధార్మిక సంస్థలు
29. మనుషులు, జంతువులు, వృక్షాలకు అంటువ్యాధులు సోకకుండా నిరోధించడం
30. జనన మరణాలతో సహా అతి ప్రధానమైన విషయాలపై గణాంకాల సేకరణ
31. ఓడరేవులు (భారీ ఓడరేవులను మినహాయించి)
32. దేశీయ జలమార్గాల్లో షిప్పింగ్, నావిగేషన్ ద్వారా రవాణా
33. కింది అంశాలకు సంబంధించిన వర్తక వాణిజ్యాలు
      A. ఉత్పత్తి, వస్తు సరఫరా, పంపిణీ
      B. తైలాలు, నూనె గింజలు, ఆహార పదార్థాలు
      C. పశుగ్రాసం
      D. ముడి పత్తి, పత్తి గింజలు
      E. ముడి జనపనార (3వ సవరణ ద్వారా 1954లో చేర్చారు)
33. (A) తూనికలు, కొలతలు (ప్రమాణాల నిర్ధారణ మినహా)
34. ధరల నియంత్రణ
35. యంత్ర సహాయంతో నడిచే వాహనాలు, అలాంటి వాహనాలపై పన్ను విధింపు
36. కర్మాగారాలు
37. విద్యుచ్ఛక్తి
38. బాయిలర్లు
39. వార్తాపత్రికలు, గ్రంథాలయాలు, ముద్రణాలయాలు
40. పురావస్తు ప్రదేశాలు, పురావస్తు చిహ్నాలు
41. నిర్వాసితుల ఆస్తిగా చట్టం ద్వారా ప్రకటించిన ఆస్తి స్వాధీనం, నిర్వహణ, పరిష్కారం
42. ఆస్తి స్వాధీనం, రాతపూర్వకమైన ఆదేశాలు
43. భూమి శిస్తు బకాయిలతో సహా రాష్ట్రానికి గల ఆస్తిపై హక్కులు
44. జ్యుడీషియల్ స్టాంపులు, ఫీజులు మినహాయించి స్టాంపు డ్యూటీలు
45. రెండు, మూడో జాబితాల్లో ఉదహరించిన అంశాలకు సంబంధించి పరిశోధనలు, గణాంక సేకరణ
46. సుప్రీంకోర్టు మినహాయించి ఇతర న్యాయస్థానాల విచారణాధికారాల పరిధి
47. న్యాయస్థానాల ఫీజులు మినహాయించి, ఉమ్మడి జాబితాలోని ఇతర అంశాలకు సంబంధించిన ఫీజులు

   పైన పేర్కొన్న అంశాల ఆధారంగా తరచూ కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల మధ్య వస్తున్న వైరుధ్యాల ఫలితంగా కేంద్ర, రాష్ట్ర సంబంధాల మెరుగుదలకు అవసరమైన సంస్కరణలు చేపట్టాలి.
* విద్య , తూనికలు కొల‌త‌లు, కుటుంబ నియంత్రణ‌, అడ‌వులు, విద్యుత్ శక్తి  వంటి అంశాల‌ను 1976లో  ఇందిరా గాంధీ ప్రభుత్వం రాష్ట్ర జాబితా నుంచి తొల‌గించి ఉమ్మడి జాబితాలో పొందుప‌రిచారు.