ప్రాథమిక హక్కులు
ప్రజాస్వామ్యంలో వ్యక్తి స్వేచ్ఛకు, గౌరవప్రద జీవనానికి రాజ్యాంగం కల్పించిన రక్షణ కవచాలు ప్రాథమిక హక్కులు. ప్రత్యేక సందర్భాల్లో వీటిపై సహేతుక ఆంక్షలను విధిస్తుంటారు. మరి కొన్నిసార్లు శాంతిభద్రతలు, దేశ సమగ్రత పేరుతో ప్రభుత్వాలు కఠినమైన, నిర్బంధ చట్టాలను చేస్తుంటాయి. అవి రాజ్యాంగ మౌలిక లక్షణాలకు విరుద్ధంగా ఉంటే కోర్టులు అడ్డుకుంటాయి. ప్రాథమిక హక్కుల అమలులో ఎదురయ్యే ఈ వ్యవస్థాగత సంఘర్షణను పోటీ పరీక్షార్థులు తెలుసుకోవాలి. ఆ మౌలిక హక్కుల ఉద్దేశాలకు అనుగుణంగా రూపుదిద్దుకున్న చట్టాలు, వాటిని హరించే విధంగా వచ్చే నిర్బంధ విధానాలు, అనుకూల, ప్రతికూల వ్యాఖ్యలు, సుప్రీంకోర్టు ఆక్షేపణలు, సంబంధిత కేసుల గురించి సమగ్ర అవగాహన పెంచుకోవాలి.
ఆన్‌లైన్ ప‌రీక్ష కోసం క్లిక్ చేయండి...
1. ఉచిత నిర్బంధ ప్రాథమిక విద్యాహక్కు చట్టం-2009లోని అంశాలకు సంబంధించి సరైంది?
ఎ) ప్రాథమిక విద్య అంటే 1 నుంచి 5 తరగతులు
బి) ప్రాథమిక విద్య అంటే 1 నుంచి 8 తరగతులు
సి) 6 నుంచి 14 సంవత్సరాల వయసు వారందరూ అర్హులు
డి) ఉపాధ్యాయ విద్యార్థుల నిష్పత్తి 1 : 30
1) ఎ, బి, సి, డి 2) బి, సి, డి
3) ఎ, బి, డి 4) ఎ, సి, డి
2. ఉచిత నిర్బంధ ప్రాథమిక విద్యాహక్కు చట్టం - 2009 ప్రకారం అన్ని ప్రైవేట్‌ విద్యాసంస్థల్లో బడుగు, బలహీన వర్గాల పిల్లలకు ఎంత శాతం సీట్లు తప్పనిసరిగా కేటాయించాలి?
1) 10% 2) 15% 3) 20% 4) 25%
3. అటల్‌ బిహారి వాజ్‌పేయీ ప్రభుత్వ కాలంలో ఏ రాజ్యాంగ సవరణ చట్టం ద్వారా రాజ్యాంగానికి ఆర్టికల్‌ 21(A)ను చేర్చారు?
1) 84వ రాజ్యాంగ సవరణ చట్టం, 2001 2) 85వ రాజ్యాంగ సవరణ చట్టం, 2001
3) 86వ రాజ్యాంగ సవరణ చట్టం, 2002 4) 87వ రాజ్యాంగ సవరణ చట్టం, 2003
4. రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్‌ 22లో పేర్కొన్న అంశాలకు సంబంధించి సరైంది?
ఎ) కారణం లేకుండా వ్యక్తులను అరెస్ట్‌ చేయరాదు.
బి) అరెస్ట్‌ అయిన వ్యక్తిని 24 గంటల్లోగా సమీప మెజిస్ట్రేట్‌ ముందు హాజరుపరచాలి.
సి) అరెస్ట్‌ అయిన వ్యక్తి న్యాయవాదిని సంప్రదించడానికి అవకాశం కల్పించాలి.
డి) పీడీ చట్టం ప్రకారం అరెస్ట్‌ అయిన వారికి దానికి కారణాన్ని తెలియజేయాలి.
1) ఎ, బి, సి 2) ఎ, బి, డి
3) ఎ, బి, సి, డి 4) ఎ, సి, డి
5. కిందివాటిలో పీడీ చట్టాలకు సంబంధించి సరైంది?
ఎ) పీడీ చట్టాలకు సంబంధించిన శాసనాలను రూపొందించే సర్వాధికారం భారత పార్లమెంటుకు ఉంటుంది.
బి) పీడీ చట్టం ప్రకారం అరెస్ట్‌ అయిన వారికి కారణాన్ని తెలియజేయాల్సిన అవసరం లేదు.
సి) ప్రివెంటివ్‌ డిటెన్షన్‌ అంటే ఒక వ్యక్తి నేరం చేస్తాడన్న అనుమానంతో ముందే నిర్బంధంలోకి తీసుకోవడం.
డి) పునిటివ్‌ డిటెన్షన్‌ చట్టం అంటే నేరం నిరూపితమైన తర్వాత సంబంధిత వ్యక్తిని నిర్బంధించడం.
1) ఎ, బి, సి, డి 2) ఎ, బి, సి
3) ఎ, బి, డి 4) ఎ, సి, డి
6. మోహినీ జైన్‌ Vs స్టేట్‌ ఆఫ్‌ కర్ణాటక కేసు (1992)లో సుప్రీంకోర్టు వెలువరించిన అంశాలకు సంబంధించి సరైంది?
ఎ) ఆర్టికల్‌ 21 ప్రకారం అన్ని స్థాయుల్లో విద్యార్జన హక్కు ప్రాథమిక హక్కుగా లభించాలి.
బి) విద్యాసంస్థల్లో ప్రవేశం కోసం క్యాపిటేషన్‌ ఫీజును వసూలు చేయడం రాజ్యాంగ విరుద్ధం.
సి) విద్యాసంస్థల్లో ప్రవేశాల సమయంలో క్యాపిటేషన్‌ ఫీజును వసూలు చేయవచ్చు.
డి) విద్యార్జన హక్కును పౌరులకు నిరాకరించడం అంటే ఆర్టికల్‌ 14ను ఉల్లంఘించడమే.
1) ఎ, బి, సి 2) ఎ, బి, డి
3) ఎ, సి, డి 4) ఎ, బి, సి, డి
7. 14 ఏళ్ల వరకు ప్రాథమిక విద్యను ప్రాథమిక హక్కుగా అందించాలని సుప్రీంకోర్టు ఏ కేసు సందర్భంగా తీర్పునిచ్చింది?
ఎ) ఉన్ని కృష్ణన్‌ Vs స్టేట్‌ ఆఫ్‌ ఆంధ్రప్రదేశ్‌ కేసు
బి) అశోక్‌ కుమార్‌ Vs స్టేట్‌ ఆఫ్‌ ఉత్తర్‌ప్రదేశ్‌ కేసు
సి) మేధాపాట్కర్‌ Vs స్టేట్‌ ఆఫ్‌ మధ్యప్రదేశ్‌ కేసు
డి) అరుణా మిశ్రా Vs స్టేట్‌ ఆఫ్‌ కర్ణాటక కేసు
8. ఆత్మహత్య చేసుకోవడం ప్రాథమిక హక్కు కాదని సుప్రీంకోర్టు ఏ కేసులో పేర్కొంది?
1) జ్ఞానకౌర్‌ Vs స్టేట్‌ ఆఫ్‌ పంజాబ్‌ కేసు (1996)
2) దులావ్‌ Vs స్టేట్‌ ఆఫ్‌ మహారాష్ట్ర కేసు (1996)
3) 1, 2
4) రతీనాం నాగభూషణ్‌ పట్నాయక్‌ Vs యూనియన్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా కేసు (1994)
9. గంగా, యమునా నదులకు జీవించే హక్కు ఉందని 2017లో ఏ కోర్టు ప్రకటించింది?
1) ఉత్తరాఖండ్‌ హైకోర్టు 2) అలహాబాద్‌ హైకోర్టు
3) దిల్లీ హైకోర్టు 4) హిమాచల్‌ప్రదేశ్‌ హైకోర్టు
10. ట్రిపుల్‌ తలాక్‌ ద్వారా ముస్లిం భర్త తన భార్యకు విడాకులు ఇవ్వడం చెల్లుబాటు కాదని సుప్రీంకోర్టు 2017లో ఏ కేసు సందర్భంగా తీర్పునిచ్చింది?
1) షకీలా భాను Vs యూనియన్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా కేసు
2) సైరా భాను Vs యూనియన్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా కేసు
3) బేగం అర్జాయత్‌ Vs యూనియన్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా కేసు
4) సరళా ముద్గల్‌ Vs యూనియన్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా కేసు
11. మహిళలందరినీ వారి వయసుతో సంబంధం లేకుండా శబరిమలై ఆలయంలోకి అనుమతించాలని 2018లో సుప్రీంకోర్టు ఏ కేసు సందర్భంగా తీర్పునిచ్చింది?
1) పుట్టుస్వామి Vs యూనియన్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా కేసు
2) రమాదేవి Vs స్టేట్‌ ఆఫ్‌ కేరళ కేసు
3) ఇండియన్‌ యంగ్‌ లాయర్స్‌ అసోసియేషన్‌ Vs స్టేట్‌ ఆఫ్‌ కేరళ కేసు
4) పీపుల్స్‌ యూనియన్‌ ఫర్‌ సివిల్‌ లిబర్టీస్‌ Vs స్టేట్‌ ఆఫ్‌ కేరళ కేసు
12. వివాహేతర సంబంధాన్ని నేరంగా పరిగణిస్తున్న ఐపీసీలోని సెక్షన్‌ 377 రాజ్యాంగ విరుద్ధమని, వివాహేతర సంబంధం నేరం కాదని 2018లో సుప్రీంకోర్టు ఏ కేసు సందర్భంగా తీర్పునిచ్చింది?
1) జోసెఫ్‌ షైన్‌ Vs యూనియన్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా కేసు
2) వినోద్‌ బెనర్జీ Vs యూనియన్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా కేసు
3) రంజన్‌ సిన్హా Vs యూనియన్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా కేసు
4) షంషేర్‌ సింగ్ Vs యూనియన్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా కేసు
13. 1950లో జవహర్‌లాల్‌ నెహ్రూ ప్రభుత్వ కాలంలో రూపొందించిన ప్రివెంటివ్‌ డిటెన్షన్‌ యాక్ట్‌ (నివారక నిర్బంధ చట్టం)ను ఏ ప్రధాని కాలంలో రద్దు చేశారు?
1) 1969, ఇందిరాగాంధీ 2) 1977, మొరార్జీ దేశాయ్‌
3) 1985, రాజీవ్‌ గాంధీ 4) 1989, వి.పి.సింగ్
14. కింద పేర్కొన్న చట్టాలకు సంబంధించి సరైంది?
ఎ) మెయింటెనెన్స్‌ ఆఫ్‌ ఇంటర్నల్‌ సెక్యూరిటీ యాక్ట్‌ (MISA)
బి) టెరరిస్ట్స్‌ అండ్ డిస్క్రిప్టివ్‌ యాక్టివిటీస్‌ ప్రివెన్షన్‌ యాక్ట్‌ (TADA)
సి) అన్‌లాఫుల్‌ యాక్టివిటీస్‌ ప్రివెన్షన్‌ యాక్ట్‌ (UAPA)
డి) ప్రివెన్షన్‌ ఆఫ్‌ టెర్రరిజమ్‌ యాక్ట్‌ (POTA)
1) ఎ, బి, సి 2) ఎ, సి, డి
3) ఎ, బి, సి, డి 4) ఎ, బి, డి
15. COFEPOSA అంటే?
1) కన్జర్వేషన్‌ ఆఫ్‌ ఫారిన్‌ ఎక్స్ఛేంజ్‌ అండ్ ప్రివెన్షన్‌ ఆఫ్‌ స్మగ్లింగ్‌ యాక్టివిటీస్‌ యాక్ట్‌
2) కాన్ఫరెన్స్‌ ఆఫ్‌ ఫైనాన్స్‌ ఎక్స్ఛేంజ్‌ అండ్ ప్రివెన్షన్‌ ఆఫ్‌ స్మాల్‌ యాఆక్టివిటీస్‌ యాక్ట్‌
3) కన్నింగ్‌ ఆఫ్‌ ఫైనాన్షియల్‌ ఎక్స్ఛేంజ్‌ అండ్ ప్రివెన్షన్‌ ఆఫ్‌ స్మగ్లింగ్‌ యాక్టివిటీస్‌ యాక్ట్‌
4) కన్జర్వేషన్‌ ఆఫ్‌ ఫైనాన్షియల్‌ ఎక్స్ఛేంజ్‌ అండ్ ప్రివెన్షన్‌ ఆఫ్‌ స్మగ్లింగ్‌ యాక్టివిటీస్‌ యాక్ట్‌
16. కిందివాటిలో వివిధ చట్టాలు, అవి రూపొందించిన సంవత్సరాలకు సంబంధించి సరైంది?
a) అన్‌లాఫుల్‌ యాక్టివిటీస్‌ ప్రివెన్షన్‌ యాక్ట్‌ i) 1971
b) మేంటెనెన్స్‌ ఆఫ్‌ ఇంటర్నల్‌ సెక్యూరిటీ యాక్ట్‌ ii) 1968
c) టెరరిస్ట్స్‌ అండ్ డిస్క్రిప్టివ్‌ యాక్టివిటీస్‌ ప్రివెన్షన్‌ యాక్ట్‌ iii) 1985
d) COFEPOSA iv) 1974
1) a-ii, b-iv, c-iii, d-i 2) a-ii, b-i, c-iii, d-iv
3) a-i, b-ii, c-iii, d-iv 4) a-iii, b-iv, c-i, d-ii
17. కిందివాటిలో TADA చట్టానికి సంబంధించి సరైంది?
ఎ) ఈ చట్టాన్ని రాజీవ్‌ గాంధీ ప్రభుత్వ కాలంలో రూపొందించారు.
బి) ఇది 1985, మే 23 నుంచి అమల్లోకి వచ్చింది.
సి) ఈ చట్టాన్ని రాజకీయ స్వార్థ ప్రయోజనాల కోసం దుర్వినియోగం చేస్తున్నారని సుప్రీంకోర్టు ఆక్షేపించింది.
డి) దీన్ని పి.వి.నరసింహారావు ప్రభుత్వం 1995లో రద్దు చేసింది.
1) ఎ, బి, సి 2) ఎ, సి, డి
3) ఎ, బి, డి 4) ఎ, బి, సి, డి
18. ప్రివెన్షన్‌ ఆఫ్‌ టెర్రరిజమ్‌ యాక్ట్‌ (POTA) చట్టాన్ని 2002లో అటల్‌ బిహారి వాజ్‌పేయీ ప్రభుత్వం రూపొందించగా ఏ ప్రధాని కాలంలో రద్దు చేశారు?
1) ఐ.కె.గుజ్రాల్, 2007
2) డాక్టర్‌ మన్మోహన్‌ సింగ్, 2004
3) హెచ్‌.డి.దేవేగౌడ, 2011
4) నరేంద్ర మోదీ, 2016
19. ESMA చట్టానికి సంబంధించి సరైంది?
ఎ) ESMA అంటే ఎసెన్షియల్‌ సర్వీసెస్‌ మేంటెనెన్స్‌ యాక్ట్‌.
బి) ఈ చట్టం 1968లో ఇందిరా గాంధీ ప్రభుత్వ కాలంలో రూపొందింది.
సి) ఇది 1988లో రాజీవ్‌గాంధీ ప్రభుత్వ కాలంలో నిర్దిష్ట రూపాన్ని పొందింది.
డి) ఈ చట్టాన్ని 1995లో పి.వి.నరసింహారావు ప్రభుత్వ కాలంలో రద్దు చేశారు.
1) ఎ, బి, సి 2) ఎ, సి, డి
3) ఎ, బి, సి, డి 4) ఎ, బి, డి
20. నేషనల్‌ సెక్యూరిటీ యాక్ట్‌కు సంబంధించి సరైంది?
ఎ) ఈ చట్టాన్ని 1980లో ఇందిరా గాంధీ ప్రభుత్వ కాలంలో రూపొందించారు.
బి) దీని ప్రకారం జిల్లా మేజిస్ట్రేట్, పోలీస్‌ కమిషనర్‌ నిరోధక ఆజ్ఞలను జారీ చేయగలరు.
సి) ఈ చట్టం ప్రకారం జారీ చేసే నిరోధక ఆజ్ఞలు 12 రోజులు అమల్లో ఉంటాయి.
డి) దీని ప్రకారం జారీ చేసే నిరోధక ఆజ్ఞలను 12 రోజుల్లోపు రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఆమోదించాలి.
1) ఎ, సి, డి 2) ఎ, బి, సి
3) ఎ, బి, డి 4) ఎ, బి, సి, డి
21. వివిధ కార్యాలయాలు/కర్మాగారాల్లో పనిచేసే మహిళలపై లైంగిక వేధింపుల నిరోధానికి సంబంధించిన మార్గదర్శకాలను సుప్రీంకోర్టు ఏ కేసు సందర్భంగా వెలువరించింది?
1) విశాఖ స్వచ్ఛంద సంస్థ Vs స్టేట్‌ ఆఫ్‌ రాజస్థాన్‌ కేసు, 1997
2) కరణ్‌ సింగ్ Vs స్టేట్‌ ఆఫ్‌ ఉత్తర్‌ప్రదేశ్‌ కేసు, 1963
3) కామన్‌ కాజ్‌ Vs యూనియన్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా కేసు, 2018
4) పీపుల్స్‌ యూనియన్‌ ఫర్‌ సివిల్‌ లిబర్టీస్‌ Vs యూనియన్‌ ఆఫ్‌ ఇండియా కేసు, 1998
సమాధానాలు
12; 24; 33; 41; 51; 62; 71; 83; 91; 102; 113; 121; 131; 143; 151; 162; 174; 182; 191; 204; 211.
