వేద నాగరికత - జైనమతం

పదకోశాలు

♦ శృతి: ఒకరి నుంచి మరొకరికి మౌఖికంగా అందించే వాజ్ఞయం.

♦ స్మృతి: న్యాయశాస్త్ర గ్రంథాలు, ఇతిహాసాలు, పురాణాలు, ఉపనిషత్తులు, వేదాలు.

♦ సభ, సమితి: తొలివేద కాలంలోని సభలు.

♦ సుర, సోమ: మత్తుపానీయాలు.

♦ గోత్రం: గోశాల లేదా గోవులమంద.

♦ రుక్కులు: వేదాల్లో శ్లోకాలు.

♦ బలి, బాగ, శుల్క: రాజుకు చెల్లించే పన్నులు/ బహుమానాలు.

♦ ఉర్వర: వ్యవసాయ క్షేత్రాలు.

♦ భూగదుగ: పన్నులు వసూలు చేసే అధికారి.

♦ రాజసూయయాగం: రాజు సింహాసనాన్ని అధిష్టించేటప్పుడు జరిపే యాగం.

♦ వాజపేయ యాగం: పందెంలో రాజు రథం అతడి బంధువుల రథాన్ని జయించాలి.

♦ అశ్వమేధయాగం: రాజు గుర్రం ఆటంకం లేకుండా తిరిగినంతమేర తమ రాజ్యంగా భావించేవారు.

♦ ఆశ్రమపద్ధతి: మానవుడి వందేళ్ల జీవిత కాలాన్ని బ్రహ్మచర్య (0  25 సం. వరకు), గృహస్థ (25  50 సం.), వానప్రస్థ (50  75 సం.), సన్యాస (75 సం. పైన)గా విభజించారు. వీటినే వర్ణాశ్రమ ధర్మాలు అంటారు.

♦ చతుర్విధ పురుషార్థాలు: ధర్మ, అర్థ, కామ, మోక్ష.

♦ పురుషసూక్త సిద్ధాంతం: ప్రజాపతి నుదుటి నుంచి బ్రాహ్మణులు, భుజాల నుంచి క్షత్రియులు, తొడల నుంచి వైశ్యులు, పాదాల నుంచి శూద్రులు జన్మించారు. ఇది వర్ణ-కుల వ్యవస్థకు నాంది పలికింది.

 

1. కర్షపణ, శతమాన అనేవి?

1) పూసలు    2) నాణేలు 

3) గాజులు    4) సుగంధ ద్రవ్యాలు

 

2. గోపాలకులు ఎవరు?

1) భూములను సాగుచేసేవారు 

2) పరిశ్రమలను స్థాపించేవారు 

3) గ్రామపాలకులు 

4) పశువులను మేపేవారు

 

3. గహపతులు ఎవరు?

1) ధనవంతులైన రైతులు 

2) ఎక్కువ భూమిని కలిగి ఉండేవారు 

3) 1 మాత్రమే    4) పైరెండూ

 

4. శెట్టిగహపతులు ఎవరు?

1) వడ్డీ వ్యాపారులు

2) వ్యవసాయం చేసేవారు

3) సాంకేతికత కలిగినవారు

4) సాహిత్యకారులు

 

5. బింబిసారుడి ఆస్థాన వైద్యుడు ఎవరు?

1) అజీవకుడు    2) జీవకుడు 

3) పాణుడు      4) ప్రసేనజిత్‌

 

6. క్రీ.పూ. 6వ శతాబ్దానికి సంబంధించి కిందివాటిలో సరైనవి?

ఎ) సమాజంలో సతీసహగమనం ఉండేది.

బి) బహుభార్యత్వం ఉండేది.

సి) బాల్యవివాహాలు ఉండేవి. 

1) ఎ, బి      2) ఎ, సి  

3) బి, సి      4) పైవన్నీ

 

7. కింది అంశాలను జతపరచండి.

జాబితా  I     జాబితా  II

i భోజక     a) వ్యాపార కేంద్రం

ii) నిగమ     b) గ్రామపెద్ద

iii) పుక్కుస   c) శ్రేణి అధిపతి

iv) శ్రేష్టి       d) వేటాడేవారు

1్శ i్జ, ii్చ, iii్ట, i్ర‘

2్శ i‘, ii్చ, iii్ట, i్ర్జ

3్శ i్ట, ii‘, iii్జ, i్ర్చ

4్శ i్జ, ii్ట, iii్చ, i్ర‘

 

8. కిందివాటిలో క్రీ.పూ. 6వ శతాబ్దం నాటి ప్రముఖ విద్యా, వ్యాపారకేంద్రం ఏది?

1్శ రోపార్‌    2్శ రాజ్‌ఘాట్‌

3్శ గయ        4్శ తక్షశిల

 

9. కింది అంశాలను జతపరచండి.

జాబితా  I       జాబితా  II

i) రాజనపిట       a) దర్జీ పనివారు

ii) రాజకులాల      b) పూలు అల్లేవారు

iii) రాజమాలకార   c) కుమ్మరి

iv) లున్నకార     d) మంగలి

1) i-d, ii-c, iii-, iv-a

2) i-b, ii-c, iii-d, iv-a

3) i-c, ii-d, iii-a, iv-b

4) i-d, ii-a, iii-b, iv-c

 

10. ‘ద వండర్‌ దట్‌ వజ్‌ ఇండియా’ గ్రంథ రచయిత ఎవరు?

1్శ రామ్‌ శరణ్‌ శర్మ   2్శ కె.కె.దత్తా

3్శ ఆర్థర్‌ లావెల్లిన్‌ బాష్యం

4్శ రోమిలా థాపర్‌

 

11. వేదాలను ఏ భాషలో రచించారు?

1్శ పాళీ        2్శ సంస్కృతం

3్శ ప్రాకృతం    4్శ ఏదీకాదు

 

12. కిందివాటిలో జైన, బౌద్ధ మతాల ఆవిర్భావానికి గల కారణాలు గుర్తించండి.

ఎ) వర్ణవ్యవస్థ జఠిలం కావడం.

బి) కర్మకాండలు, జంతు బలులు, సంస్కారాలు అధికం కావడం.

సి) వర్తక, వ్యాపారాలు అభివృద్ధి చెందడం.

డి) శాంతి కరవై, అహింస పెరగడం.

1) ఎ, బి, సి    2) బి, సి, డి

3) ఎ, డి    4) పైవన్నీ

 

13. అజీవక శాఖ స్థాపకుడు ఎవరు?

1) మక్కలి గోసల    

2) వర్ధమాన మహావీర

3) గౌతముడు      4) అజిత

 

14. ‘శారీరక కర్మలు ఆత్మను అంటవు’ అని బోధించింది ఎవరు

1) మక్కలి గోసల    2) అజితకేశ కంబలి 

3) పురాణ కశ్యప    

4) వర్ధమాన మహావీర

 

15. రుగ్వేదం ప్రకారం జైనమత స్థాపకుడు ఎవరు?

1) రిషభనాథ    2) నేమినాథ 

3) అజితనాథ    4) మహావీరుడు

 

16. ‘అంగాలు’ ఏ మతానికి సంబంధించినవి?

1) బౌద్ధమతం    2) చర్వాక 

3) జైనమతం    4) హిందూమతం

 

17. ‘తీర్థంకరులు’ ఎవరు?

1) జైన గురువులు      2) బౌద్ధ గురువులు 

3) చర్వాక గురువులు

4) హిందూమత గురువులు

 

18. జైనమతంలో మొత్తం ఎంత మంది తీర్థంకరులు ఉన్నారు?

1) 22        2) 23    

3) 24        4) 25

 

19. కిందివారిలో 24వ తీర్థంకరుడు ఎవరు?

1) మిలిమినాథ    2) నేమినాథ 

3) పార్శ్యనాథ

4) వర్ధమాన మహావీర

 

20. చారిత్రకంగా జైనమత స్థాపకుడు ఎవరు?

1) శీతలనాథ    2) అజితనాథ 

3) ధర్మనాథ    4) పార్శ్యనాథ

 

21. పార్శ్యనాథుడు ఎక్కడ మరణించారు?

1) బిహార్‌    2) బెంగాల్‌

3) ఒడిశా    4) బెనారస్‌

 

22. కిందివాటిలో ‘పంచవ్రతాలకు’ సంబంధించిసరైనవి?

ఎ) అహింస (జీవహింస చేయకూడదు)

బి) అపరిగ్రహం (దొంగతనం చేయకూడదు)

సి) ఆస్తేయం (ఆస్తి ఉండకూడదు)

డి) సత్య (సత్యాన్ని మాట్లాడటం)

ఇ) బ్రహ్మచర్య (వివాహం చేసుకోకపోవడం)

1) ఎ, బి, సి, డి    2) సి, డి, ఇ

3) బి, డి, ఇ    4) పైవన్నీ

 

23. ‘త్రి రత్నాలు’ ఏ మతానికి సంబంధించినవి? 

1) జైన        2) బౌద్ధ

3) హిందూ    4) అజీవక

 

24. వర్ధమాన మహావీరుడి చిహ్నం ఏది?

1) పాము      2) తాబేలు

3) సింహం    4) మేక

 

25. కిందివారిలో మొదట క్షత్రియుడిగా ఉండి, తర్వాత జైన తీర్థంకరుడిగా మారింది ఎవరు?

1) విమలనాథ    2) నేమినాథ 

3) అరిష్టనేయ    4) పార్శ్యనాథ

 

26. కిందివాటిలో ప్రాచీన మతం ఏది?

1్శ హిందూమతం    2్శ జైనమతం

3్శ బౌద్ధమతం    4్శ అజీవక మతం

 

సమాధానాలు

1 - 2  2 - 4  3 - 4  4 - 1  5 - 2  6 - 4  7 - 1  8 - 4  9 - 1  10 - 3  11 - 2  12 - 4  13 - 1  14 - 3  15 - 1  16 - 3  17 - 1  18 - 3  19 - 4  20 - 4  21 - 2  22 - 4  23 - 1  24 - 3  25 - 4  26 - 1

 

వివిధ తీర్థంకరులు - వారి చిహ్నాలు

పేరు	గుర్తు/ చిహ్నం
రిషభనాథ (అరినాథ)	ఎద్దు
అజితనాథ	ఏనుగు
సంభవనాథ	గుర్రం
అభినందన	కోతి
సుమతినాథ	కొంగ
పద్మప్రభు	కమలం
సుపార్శ్యనాథ	స్వస్తిక్‌
చంద్రప్రభు	చంద్రుడు
పుష్పదంత/ సువిధి	మకరం/ డాల్ఫిన్‌
శీతలనాథ	శ్రావత్స గుర్తు/ కుంచం
శ్రేయాంసనాథ	ఖడ్గమృగం
వాసువూజ్య	గేద
విమలనాథ	వరాహం
అనంతనాథ	రాబందు
ధర్మనాథ	ఉడుము
శాంతినాథ (హస్తినరాజు)	దుప్పి
కుంతనాథ	మేక
అరనాథ	చేప
మల్లనాథ (మిథిలరాజు కూతురు)	కూజా/ కుండ
మునిసుమీరనాథ/ సువ్రత	తాబేలు
నేమినాథ	నీలి గులాబి
అరిష్టనేమి	శంఖం
పార్శ్యనాథ	పాము
వర్ధమాన మహావీర	సింహం

 

వివిధ వివాహాలు

* బ్రహ్మ - తగినంత కట్నం తెచ్చే కన్యకు అదే వర్గానికి చెందిన పురుషుడితో వేదమంత్రాల ద్వారా జరిపే వివాహం.

* దైవ - గృహస్థుడు తన కుమార్తెను మత గురువుకు దక్షిణగా ఇవ్వడం.

* అర్ష - కన్యతో పాటు కట్నం స్థానంలో ఎద్దులు, ఆవులను ఇవ్వడం.

* ప్రజాపత్య - ఈ విధానంలో కన్య తండ్రి ఏవిధమైన కట్నం ఇవ్వడు, కన్యాశుల్కం కోరడు.

* గాంధర్వ - రెండు వర్గాల సమ్మతితో గుప్త వివాహం చేసుకోవడం.

* అసుర - కొనుగోలు ద్వారా వివాహం చేసుకోవడం.

* పైశాచ - కన్య నిద్రపోతున్న సమయంలో లేదా మత్తుపానీయం స్వీకరించి అపస్మారక స్థితిలో ఉన్నప్పుడు బలవంతంగా పెళ్లి చేసుకోవడం. దీన్ని వివాహం అనరు.

* రాక్షస - చెరపట్టడం ద్వారా వివాహం చేసుకోవడం.

* వీటిలో మొదటి నాలుగు వివాహాలను మాత్రమే శాస్త్రపరంగా ఆమోదించారు.