వాయువు ఇతర పదార్థాల్లా బరువును కలిగి భూమి మీద, కింది పొరలపై పీడనాన్ని కలగజేస్తుంది.
వాతావరణ పీడనం
* ఒక నిర్ణీత ప్రదేశంలో దానిపై ఉన్న (ఆ ప్రదేశంపై) వాయురాశి బరువును వాతావరణ పీడనం అంటారు.
* వాయు పీడనాన్ని తెలుసుకోవడానికి భారమితి (పీడన మాపకం) అనే పరికరాన్ని ఉపయోగిస్తారు.
* వాయువు భారమితిలో పాదరస మట్టం 760 మి.మీ. లేదా 1013.2 మిల్లీబార్లు. ఈ విధంగా ఉన్నప్పుడు అది ఎంత ఒత్తిడిని కలిగిస్తుందో దాన్ని ప్రామాణిక వాతావరణ పీడనం లేదా సామాన్య వాతావరణ పీడనం అంటారు.
* ప్రపంచంలో ఇప్పటివరకు నమోదైన అత్యధిక వాతావరణ పీడనం 1083.3 మిల్లీబార్లు. ఈ పీడనాన్ని సైబీరియాలోని అగాట వద్ద 1963, డిసెంబరు 31న నమోదయ్యింది.
* అత్యల్ప వాతావరణ పీడనం 870 మిల్లీబార్లు. దీన్ని టిప్ అనే తుపాను కేంద్రంలో 1979, అక్టోబరు 12న నమోదయ్యింది.
వాతావరణ పీడనాన్ని ప్రభావితం చేసే అంశాలు
i) సరాసరి సముద్ర మట్టం నుంచి ఒక ప్రదేశం ఎత్తు
ii) ఉష్ణోగ్రత
iii) నీటి ఆవిరి
iv) వాతావరణ పీడనం, వాయు ప్రవాహాలు
* ఉష్ణోగ్రతకు - పీడనానికి, ఉష్ణోగ్రతకు - ఎత్తుకు, ఉష్ణోగ్రతకు - నీటిఆవిరికి మధ్య 'విలోమ సంబంధం' ఉంటుంది.
పీడన మేఖలు
* ఉష్ణోగ్రత, ఎత్తు; వాతావరణంలోని నీటిఆవిరి అన్ని భౌగోళిక ప్రాంతాల్లో ఒకేవిధంగా లేకపోవడం వల్ల భూమిపై కొన్ని ప్రదేశాల్లో అధిక పీడన ప్రాంతాలు, మరికొన్ని ప్రదేశాల్లో అల్ప పీడన ప్రాంతాలు ఏర్పడతాయి. 'వీటినే పీడన మేఖలు' అంటారు.
* భూమిపై మొత్తం నాలుగు రకాలకు చెందిన 7 పీడన మేఖలు ఉన్నాయి.
i) భూమధ్య రేఖ అల్పపీడన మేఖల (1)
ii) ఉప ఆయనరేఖ అధిక పీడన మేఖల (2)
iii) ఉప ధృవ అల్ప పీడన మేఖల (2)
iv) ధృవ అధిక పీడన మేఖల (2)
పీడన మేఖల విస్తరణ
