ప్ర‌శ్న‌లు - జ‌వాబులు

1. స్టాయికియోమెట్రి అంటే ఏమిటి?
జవాబు:  రసాయన చర్యలో క్రియాజనకాలు, క్రియాజన్యాల మధ్య ఉండే పరిమాణాత్మక సంబంధాన్నే స్టాయికియోమెట్రి అంటారు.

2. అననుపాత చర్య అంటే ఏమిటి?
జవాబు: ఒక చర్యలో ఒక మూలకం ఒకేసారి క్షయకరణం, ఆక్సీకరణం చెందడం. అంటే ఒకే మూలకం 3 రకాల విభిన్న ఆక్సీకరణ స్థితులను ప్రదర్శిస్తుంది. 
ఉదా: 3 Cl₂ + 6 NaOH → 5 NaCl + NaClO₃ + 3 H₂O
 

3. డేనియల్ ఘటంలోని ఎలక్ట్రోడ్ చర్యలను వివరించండి.
జవాబు: ఆనోడ్ వద్ద:  Zn  Zn⁺²(జ.ద్రా) + 2e^- (ఆక్సీకరణం)
       కాథోడ్ వద్ద: Cu⁺²(జ.ద్రా) + 2e^-  Cu (క్షయకరణం)
       ఘట చర్య: Zn + Cu⁺² (జ.ద్రా.)   Zn⁺² (జ.ద్రా.) + Cu (రిడాక్స్ చర్య)

4. (ఎ) MnO₄^- లో Mn (b)  K₂Cr₂O₇  లో Cr ఆక్సీకరణ సంఖ్యలను లెక్కించండి.
జవాబు: (ఎ) x - 8 = -1         x = -1 + 8  =  +7
        (బి) 2(+1) + 2x + 7(-2) = 0   2x - 12 = 0   

5.  (ఎ) H₃PO₃     (బి) Na₂CO₃ ల తుల్యభారాలు తెలపండి.

6. 0.245 గ్రా KClO₃ విఘటనం చెందితే వెలువడే O₂ భారమెంత?
జవాబు: 2 KClO₃ 2 KCl + 3 O₂
        2 × 122.5 గ్రా. -------------- 3 × 32 గ్రా.
         0.245 గ్రా ----------------- ?
          
          
7. 10 గ్రాముల CaCO₃ ని వేడి చేస్తే వెలువడే CO₂ ఘనపరిమాణం ఎంత ?
జవాబు: CaCO₃   CaO + CO₂
           100 గ్రా -------------------- 22.4 లీ. 
             10 గ్రా --------------------- ?
        

8. 100 గ్రా. ఎసిటలీన్‌ను పూర్తిగా (STP వద్ద) దహనం చెందించడానికి అవసరమైన ఆక్సిజన్ ఘనపరిమాణం ఎంత?
జవాబు: 2 C₂H₂ + 5 O₂→ 4 CO₂ + 5 H₂O
        2 × 22400 మి.లీ ------------ 5 × 22400 మి.లీ.
            100 మి.లీ ------------------- ?
         

 

10. ఒక సమ్మేళనం అనుభావిక ఫార్ములా CH₂O. దాని అణుభారం 90. ఆ సమ్మేళనం అణు ఫార్ములాను లెక్కించండి.
జవాబు: అణుభారం = 90
అనుభావిక ఫార్ములా భారం (CH₂O) = 12 + 1 + 1 + 16 = 30
   
  అణు ఫార్ములా = (అనుభావిక ఫార్ములా)_n
               = (CH₂O)₃ = C₃H₆O₃

11. రిడాక్స్ భావన అంటే ఏమిటి? ఒక ఉదాహరణ ఇవ్వండి.
జవాబు: ఒకే చర్యలో ఆక్సీకరణం, క్షయకరణం జరగడాన్ని రిడాక్స్ చర్య అంటారు.
ఉదా: S + O₂ → S   O₂
     0     0   +4    -2
S ఆక్సీకరణ స్థితి 0 నుంచి +4కు పెరగడం ఆక్సీకరణ చర్య.
O ఆక్సీకరణ స్థితి 0 నుంచి -2కు తగ్గడం క్షయకరణ చర్య.
 

12. భావసూచిక అంకెలు (Significant figures) అంటే ఏమిటి?
ఎ) 2.005 బి) 0.200లలో ఎన్ని భావసూచిక అంకెలు ఉన్నాయి?
జవాబు: వాస్తవికత ఉన్న అర్థవంతమైన అంకెలను 'భావసూచిక అంకెలు' అంటారు.
ఎ) 2.005లో నాలుగు భావసూచిక అంకెలు ఉన్నాయి. 
బి) 0.200లో మూడు భావసూచిక అంకెలు ఉన్నాయి.
 

13. 50 మి.లీ. 0.1 N ద్రావణానికి 150 మి.లీ. నీరు కలపగా ఏర్పడిన ఫలిత ద్రావణ నార్మాలిటీని లెక్కించండి.
జవాబు: విలీనానికి ముందు             విలీనం తర్వాత
       V₁ = 50  మి.లీ.              V₂ = 50 + 150 = 200 మి.లీ.
       N₁ = 0.1 N                   N₂ = ?
        V₁N₁ = V₂N₂                    

14. కింది సమీకరణాన్ని అయాన్ - ఎలక్ట్రాన్ పద్ధతిలో ఆమ్లయానకంలో (అర్ధ చర్యావిధానం) తుల్యం చేయండి. 
          MnO₄^-  +  SO₃^-2 →  Mn⁺² + SO₄^-2
జవాబు: MnO₄^- + SO₃^-2 → Mn⁺² + SO₄^-2
ఈ చర్యలో Mn ఆక్సీకరణ స్థితి + 7 (MnO₄^- లో) నుంచి +2 (Mn⁺² లో)కు తగ్గింది. కాబట్టి ఇది క్షయకరణ చర్య. మిగతా అర్ధచర్య ఆక్సీకరణ చర్య.

ఆక్సీకరణం, క్షయకరణం L.H.S. లను కలిపితే, ఆక్సీకరణం, క్షయకరణం R.H.S.లను కలిపితే ఒకే విధంగా ఉండే వాటిని ఒకేవైపు తీసుకువస్తే
 5SO₃^-2 + 5H₂O + 2MnO₄^- + 16H⁺ 10e^- → 5SO₄^-2 + 10H⁺ + 2Mn⁺² + 8H₂O + 10e^-

2MnO₄^- + 5SO₃^-2  +  6H⁺→ 2Mn⁺² + 5SO₄^-2 + 3H₂O

15. కింది సమీకరణాన్ని అయాన్ - ఎలక్ట్రాన్ పద్ధతిలో క్షారయానకంలో తుల్యం చేయండి.
        Cr(OH)₃ + IO₃^-  → CrO₄^-2 + I^-
జవాబు: Cr(OH)₃ + IO₃^-  → CrO₄^-2 + I
ఈ చర్యలో I ఆక్సీకరణ స్థితి + 5 (IO^-3 లో) నుంచి -1 (I^- లో)కు తగ్గింది. కాబట్టి ఇది క్షయకరణ చర్య. మిగతా అర్ధ చర్య ఆక్సీకరణ చర్య.

ఆక్సీకరణం, క్షయకరణం L.H.S. లను కలిపితే, ఆక్సీకరణం, క్షయకరణం R.H.S.లను కలిపితే, ఒకే విధంగా ఉండే వాటిని ఒకేవైపు తీసుకువస్తే
 2Cr(OH)₃  +  10OH^-  +  IO₃^- + 3H₂O + 6e^-→ 2CrO₄^-2 + 8H₂O + 6e^- + I^- + 6OH^-                        

 2Cr(OH)₃ + IO₃^- + 4OH^-→ 2CrO₄^-2 + I^- + 5H₂O
 

16. ఒక కర్బన సమ్మేళనంలో 40% కార్బన్, 53.3% ఆక్సిజన్, 6.6% హైడ్రోజన్ ఉన్నాయి. దాని బాష్పసాంద్రత 90. దాని అణుఫార్ములాను కనుక్కోండి.
జవాబు: మొదట అన్ని మూలకాల శాతాల మొత్తం 100కి సరిపోయిందో లేదో సరిచూడాలి. సరిపోకపోతే ఆక్సిజన్ (మిగిలింది) శాతంగా భావించాలి (ఏ మూలకాన్ని చెప్పనప్పుడు మాత్రమే)
1. అన్ని మూలకాలను వాటి పరమాణు భారాలతో భాగిస్తే 
 C         H          O

             
2.    3.3     6.6     3.3
పై సంఖ్యలను చిన్న సంఖ్యతో భాగిస్తే 

1       2       1

  అనుభావిక ఫార్ములా  E.F.  =  CH₂O      
అనుభావిక ఫార్ములా భారం = 12 + 2 + 16  =  30
అణుభారం = 2 × బాష్పసాంద్రత = 2 × 90 = 180 

  అణుఫార్ములా = (E.F) × n
= (CH₂O) × 6  = C₆H₁₂O₆
 

17. వివిధ రకాల రిడాక్స్ చర్యలను వివరించండి.
జవాబు: రసాయన సంయోగ చర్యలు: రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ పరమాణువులు లేదా అణువులు (మూలక స్థితిలో ఒకటి) కలిసి కొత్త అణువును ఏర్పరిచే చర్యలు.
ఉదా: S + O₂  → SO₂
వినియోగ చర్యలు: ఒక అణువు రెండు లేదా అంతకంటే ఎక్కువ పరమాణువులు లేదా అణువులుగా (మూలక స్థితిలో ఒకటి) వియోగం చెందే చర్యలు.
ఉదా: 2H₂O  →  2H₂ + O₂

స్థానభ్రంశ చర్యలు: ఎక్కువ చర్యాశీలత ఉన్న పరమాణువులు (లేదా అయాన్) తక్కువ చర్యాశీలత ఉండే పరమాణువును స్థానభ్రంశం చెందించే చర్యలు.
ఉదా: CuSO₄ + Zn → ZnSO₄ + Cu
అననుపాత చర్యలు: క్షయాక్సీకరణ (Redox) చర్యల్లో ఒక మూలకం ఒకేసారి ఆక్సీకరణం, క్షయకరణం చెందే చర్యలు.
ఉదా: 3Cl₂ + 6NaOH → 5NaCl + NaClO₃ + 3H₂O
 

18. ఒక కర్బన సమ్మేళన రసాయన విశ్లేషణలో 10.06% C, 0.84% H, 89.1% Cl (భారాత్మకంగా) ఉన్నాయి. ఆ సమ్మేళనం అనుభావిక ఫార్ములాను లెక్కించండి.

  అనుభావిక ఫార్ములా: CHCl₃

19. 26.57% K, 35.36% Cr, 38.07% ఆక్సిజన్ ఉన్న సమ్మేళనపు అనుభావిక ఫార్ములాను లెక్కించండి.
జవాబు:

  అనుభావిక ఫార్ములా: K₂Cr₂O₇