ప్ర‌శ్న‌లు - జవాబులు

1. స్థాన సాదృశ్యం అంటే ఏమిటి? ఉదాహరణ ఇవ్వండి.
జ: స్థాన సాదృశ్యం: ఒక సమ్మేళనంలో బహుబంధాలు, ప్రమేయ సమూహాలు, ప్రతిక్షేపకాల స్థానంలో వచ్చే తేడాల వల్ల ఏర్పడే సాదృశ్యం.    

ఉదా: C₃H₇OH కి 2 సాదృశ్యాలున్నాయి. 
              CH₃-CH₂- CH₂-OH                                     CH₃-CH- CH₃ 
            n- ప్రొపైల్ ఆల్కహాల్                                                        
                                                                           OH
                                                                ఐసో ప్రొపైల్ ఆల్కహాల్

2. ప్రమేయ సమూహ సాదృశ్యం అంటే ఏమిటి? ఉదాహరణ ఇవ్వండి.
జ: సమూహ సాదృశ్యం: వేర్వేరు ప్రమేయ సమూహాలు ఉన్నప్పుడు ఏర్పడే సాదృశ్యం.     
   ఉదా: C₂H₆O
   సాదృశ్యాలు:             CH₃CH₂OH                           CH₃ - O - CH₃
                        ఇథైల్ ఆల్కహాల్                          డై మిథైల్ ఈథర్

 

3. మెటామెరిజం అంటే ఏమిటి? C₄H₁₀O కు మెటామర్‌లను ఇవ్వండి.
జ: మెటామెరిజం: ఒకే ప్రమేయ సమూహానికి వేర్వేరు ఆల్కైల్ సమూహాలు బంధించి ఉండటం వల్ల ఏర్పడే  సాదృశ్యం ఉదా: C₄H₁₀O

  సాదృశ్యాలు: C₂H₅ _ O _  C₂H₅        CH₃ _ O _ C₃H₇
            డై ఇథైల్ ఈథర్                మిథైల్ ప్రొపైల్ ఈథర్

4. (a)     H   H                 (b) H₃C _ CH_ CH₂_NH₂ లకు  IUPAC పేర్లనివ్వండి ?
            |    |                                   |                
    H₃C_ C_ C_ CH₂OH                     OCH₃
            |​​​​​​​     |​​​​​​​       
         Cl  CH₃
జ:  a. 3 క్లోరో 2 - మిథైల్ బ్యుటనోల్ 
        
    b. 2 మిథాక్సీ ప్రొపాన్ - 1 - ఎమైన్

 

 5. (a)                                 (b)

                    

లకు IUPAC పేర్లనివ్వండి ?
జ: (a)  3 - ఇథైల్   2 - మిథైల్ పెంటేన్ 
   (b)  3 - ఇథైల్   4 - మిథైల్ హెక్సేన్

6. ఒక ఆల్కీన్ ద్విబంధ కార్బన్‌లపై Cl, Br, - CH₂ - CH₂ - OH, - CH(CH₃)₂ ఉంటే వాటి E-Z విన్యాసాలు ఏమిటి?

జ: 

       

7. కింది చర్యల్లో A, B లు ఏమిటి?

         
 

4 మార్కులు ప్రశ్నలు

8. క్షేత్ర సాదృశ్యం అంటే ఏమిటి? 2 - బ్యూటీన్ జ్యామితీయ సాదృశ్యాలను వివరించండి ? 
జ: క్షేత్ర సాదృశ్యం: ద్విబంధ కార్బన్ చుట్టూ ఉన్న పరమాణువులు, సమూహాలను విభిన్న ప్రాదేశిక అమరికలు చేస్తే ఏర్పడే సాదృశ్యం. ఒకే సమూహాలు కార్బన్ పరమాణువులకు ఒకే వైపు అమర్చితే దాన్ని సిస్ - సాదృశ్యం అంటారు. కార్బన్ పరమాణువులకు రెండు వైపులా అమర్చితే దాన్ని ట్రాన్స్ - సాదృశ్యమని అంటారు.

ఉదా:

              

            సిస్ - 2 - బ్యూటీన్                    ట్రాన్స్ - 2 - బ్యూటీన్
 

9. కర్బన, రసాయన చర్యల వర్గీకరణను వివరించండి?
జ: కర్బన రసాయన చర్యల్లో రకాలు: కర్బన రసాయన చర్యల్ని ముఖ్యంగా 4 విధాలుగా వర్గీకరించవచ్చు.
1.ప్రతిక్షేపణ చర్యలు: ఒక పదార్థంలో పరమాణువు లేదా సమూహానికి బదులు వేరొక పరమాణువు లేదా సమూహాన్ని ప్రతిక్షేపించే చర్యలు. ప్రతిక్షేపణ, ఎలక్ట్రోఫైల్ లేదా న్యూక్లియోఫైల్ లేదా స్వేచ్ఛా ప్రాతిపదిక దేనివల్త్లెనా జరగవచ్చు. ఆల్కేన్లు, ఆల్కైల్ హాలైడ్‌లు, బెంజీన్లలో ప్రతిక్షేపణ చర్యలు జరుగుతాయి. 
             ఉదా: RX + KOH(aq.)  → R - OH + KX
2.సంకలన చర్యలు: అసంతృప్త సమ్మేళనం (ఆల్కీన్ లేదా ఆల్కైన్), కారకం (ఎలక్ట్రోఫైల్/ న్యూక్లియోఫైల్/ స్వేచ్ఛా ప్రాతిపదిక) కలసి ఒకే సమ్మేళనాన్ని ఏర్పరిచే చర్యలు.
             ఉదా:  H₂C = CH₂ + HBr → CH₃ - CH₂ Br

3. విలోపన చర్యలు: ఒకే కార్బన్ పరమాణువు లేదా వేర్వేరు కార్బన్ పరమాణువుల పైన ఉండే 2 పరమాణువులు లేదా సమూహాలను తొలగిస్తే ఆల్కీన్లు లేదా ఆల్కైన్లను ఏర్పరచే చర్యలు. 
           ఉదా:  C₂H₅Br + KOH  (ఆల్కహాలిక్)  H₂C = CH₂ + KBr + H₂O      
4. పునరమరిక చర్యలు: ఒకే అణువులో ఉండే C పరమాణువుపై ఉన్న పరమాణువు / సమూహం వేరొక C పరమాణువు పైకి స్థానభ్రంశం చెందే చర్యలు 
 
                 ^{NH₄  CNO   O =}   

10. కింది చర్యలో A, B, C ల పేర్లను రాయండి ? 
జ:              
         

           

11. మార్కోనికాఫ్ నియమం,  ఖరాష్ ప్రభావాలను  వివరించండి.
జ: మార్కోనికాఫ్ నియమం: ఒక కారకంలో ఉండే రుణావేశ భాగం, తక్కువ సంఖ్యలో హైడ్రోజన్లు ఉన్న ద్విబంధ కార్బన్‌పై సంకలనం చెందుతుంది. 
                      

    ఖారష్ ప్రభావం: పెరాక్సైడ్ సమక్షంలో ఒక కారకంలో ఉండే రుణావేశ భాగం, ఎక్కువ సంఖ్యలో హైడ్రోజన్లు ఉన్న ద్విబంధ కార్బన్‌పై సంకలనం చెందుతుంది.

                  

  
 

8 మార్కుల ప్రశ్నలు

12. ఈథేన్ తయారు చేసే పద్ధతులు రెండింటిని తెలపండి. ఏవైనా నాలుగు చర్యలను వివరించండి? 
జ: డీకార్బాక్సిలీకరణం:
 సోడియం ప్రొపనోయేట్‌ను సోడాలైమ్ (CaO,NaOH ల మిశ్రమం)తో కలిపి వేడిచేస్తే ఈథేన్ వస్తుంది. 

                          
కోల్బ్ విద్యుద్విశ్లేషణ: పొటాషియం ఎసిటేట్ ద్రావణాన్ని విద్యుద్విశ్లేషణ చేసి ఈథేన్‌ను పొందవచ్చు.  

         
                                        ఆనోడ్ వద్ద         కాథోడ్ వద్ద
రసాయన ధర్మాలు:
హోలోజనీకరణం సూర్యరశ్మి సమక్షంలో C₂H₆ ని హోలోజనీకరణం చేస్తే క్లోరో ఉత్పన్నాల మిశ్రమం వస్తుంది. ఇది స్వేచ్ఛా ప్రాతిపదిక విధానంలో జరుగుతుంది.

         
నైట్రోకరణం: C₂H₆ నత్రికామ్ల బాష్పంతో చర్య జరిపి నైట్రో ఈథేన్‌ను ఇస్తుంది.  

                               
మహోషియ విఘటనం (Pyrolysis): C₂H₆ ను అధికంగా వేడిచేస్తే ఈథీన్‌ను ఇస్తుంది.  

                                 
నియంత్రిత ఆక్సీకరణం: C₂H₆ ని మాంగనీస్ ఎసిటేట్ సమక్షంలో ఎక్కువ పీడనం వద్ద వేడిచేస్తే ఎసిటికామ్లం వస్తుంది.  

                
                    

13. ఈథీన్ తయారు చేసే పద్ధతులు రెండింటిని తెలపండి. ఈథీన్ కింది వాటితో జరిపే చర్యలకు సమీ కరణాలు రాయండి. (a) O₃  (b) చల్లని విలీన క్షార KMnO₄  (c) 200ºC  వద్ద Ag, O₂ తో        (d) H₂.
జ: డీ హాలోజనీకరణం: 
               1, 2 డైబ్రోమో ఈథేన్‌ను Zn , ఆల్కహాల్‌లతో వేడిచేస్తే C₂H₄ వస్తుంది.

               
నిర్జలీకరణం: ఇథైల్ ఆల్కహాల్‌ని 170ºC వరకు గాఢ H₂SO₄ తో వేడిచేస్తే C₂H₄ వస్తుంది.  

              
              
రసాయన ధర్మాలు:
ఓజోనాలసిస్: ఈథీన్, ఓజోన్‌తో సంకలనం చెంది ఈథీన్ ఓజోనైడ్ వస్తుంది. దీన్ని Zn, H₂O లతో క్షయకరణం చేస్తే ఫార్మాల్డిహైడ్ వస్తుంది. ఈ చర్యనే ఓజోనాలసిస్ చర్య అంటారు.
               
               

ఆక్సీకరణం: C₂H₄ ను బేయర్ కారకం ద్వారా (చల్లని, విలీన, క్షార KMnO₄ ద్రావణం) పంపిస్తే కారకం వివర్ణమై ఇథలీన్ గ్త్లెకాల్ (యాంటీ ఫ్రీజ్) వస్తుంది..
                       

 హైడ్రోజన్ సంకలనం:  ఈథీన్, హైడ్రోజన్‌తో సంకలనం చెంది ఈథేన్‌ని ఇస్తుంది. 
                       

14. ఎసిటలీన్ తయారు చేసే పద్ధతులు రెండింటిని తెలపండి. ఎసిటలీన్ కింది వాటితో జరిపే చర్యలకు సమీకరణాలు రాయండి.      
(a) H₂O     (b) O₃      (c) అమ్మోనికల్ AgNO₃         (d) అమ్మోనికల్ Cu₂Cl₂
 జ: డీ హాలోజనీకరణం:    1, 1, 2, 2 - టెట్రాబ్రొమో ఈథేన్‌ని  Zn భస్మంతో వేడిచేస్తే C₂H₂ వస్తుంది

             
కోల్బ్ విద్యుద్విశ్లేషణ: పొటాషియం మాలియేట్ లేదా ఫ్యుమరేట్ గాఢ జలద్రావణాన్ని విద్యుద్విశ్లేషణ చేస్తే C₂H₂ వస్తుంది..
         
                    
రసాయన ధర్మాలు:
నీరు సంకలనం: 1% HgSO₄ , 30% H₂SO₄ ల సమక్షంలో C₂H₂ నీటితో సంకలనం చెంది వినైల్ ఆల్కహాల్‌ను ఇస్తుంది. ఇది మళ్లీ టాటోమరీకరణం చెంది ఎసిటాల్డిహైడ్‌ను ఇస్తుంది. 

15. బెంజీన్ తయారు చేసే పద్ధతులు రెండింటిని తెలపండి. బెంజీన్ హాలోజనీకరణం, నైట్రోకరణం, సల్ఫోనికరణం, ఫ్రీడల్‌క్రాఫ్ట్ చర్యల్ని వివరించండి. 
జ: ఫినాల్ నుంచి: ఫినాల్‌ను జింక్ భస్మంతో స్వేదనం చేస్తే బెంజీన్ వస్తుంది. 

పాలిమరీకరణం: ఎర్రగా కాలిన ఇనుప గొట్టం ద్వారా C₂H₂ని పంపితే బెంజీన్ వస్తుంది.  

                 
                 
రసాయన ధర్మాలు:
ఎలక్ట్రోఫిలిక్ ప్రతిక్షేపణ చర్యలు:
హాలోజనీకరణం: బెంజీన్ Cl₂, పొడిగా ఉన్న AlCl₃ తో చర్య జరిపి (Cl⁺ అనే ఎలక్ట్రోఫైల్‌ను ఏర్పరిచి) C₆H₅Cl ని ఇస్తుంది.

                       

నైట్రోకరణం: బెంజీన్‌ను నైట్రేషన్ మిశ్రమం (1 : 1 ఘనపరిమాణంలో గాఢ HNO₃ & గాఢ H₂SO₄.
  ఇది N⁺O₂ ఎలక్ట్రోఫైల్‌ను ఏర్పరుస్తుంది)తో 60^oC వరకు వేడిచేస్తే నైట్రో బెంజీన్ వస్తుంది.  

                          
సల్ఫోనీకరణం: బెంజీన్, ఓలియం (సధూమ సల్ఫ్యూరికామ్లం)తో చర్య జరిపి బెంజీన్ సల్ఫోనికామ్లాన్ని ఇస్తుంది. (SO₃ ఎలక్ట్రోఫైల్‌ను ఇస్తుంది).
                    
ఫ్రీడల్ క్రాఫ్ట్ ఆల్కైలీకరణం: బెంజీన్, CH₃Cl నిర్జల AlCl₃ తో చర్య జరిపి (C⁺H₃ ఎలక్ట్రోఫైల్‌ను ఇస్తుంది). టోలీన్‌ను ఇస్తుంది..