మానవుల్లో బ్యాక్టీరియా వల్ల వచ్చే వ్యాధులు

న్యూమోనియా
* ఈ వ్యాధి 'డిప్లోకోకస్ న్యూమోనియా' అనే బ్యాక్టీరియా వల్ల సంక్రమిస్తుంది.
* బ్యాక్టీరియా ఊపిరితిత్తులు, శ్వాసనాళాల్లోకి ప్రవేశిస్తుంది.
* దీనికి గాలి ప్రధాన వాహకంగా పనిచేస్తుంది.
వ్యాధి లక్షణాలు: ఛాతీలోనూ, పొత్తి కడుపులో నొప్పి; చలి, కామెర్లు, ఎగశ్వాస.

ధనుర్వాతం
* ఇది 'క్లాస్ట్రీడియమ్ టెటాని' అనే బ్యాక్టీరియా వల్ల సంక్రమిస్తుంది.
* ఈ వ్యాధిని 'టెటానస్' అని కూడా అంటారు.
* తుప్పు పట్టిన మేకులు, తీగలు శరీరానికి గుచ్చుకున్నా లేదా గీసుకున్నా.. ఈ వ్యాధి జనకాలు శరీరంలోకి ప్రవేశిస్తాయి.
* శరీరంపై ఏర్పడిన గాయాల ద్వారా కూడా ఈ వ్యాధి జనకాలు శరీరంలోకి ప్రవేశిస్తాయి.
* కండరాలు, నరాలు ఈ వ్యాధికి గురవుతాయి.
వ్యాధి లక్షణాలు:
* కండరాలు ముడుచుకొనిపోతాయి. నరాల తీపులు, శరీరం విల్లు ఆకారంలో వంగుతుంది.
* వ్యాధి సంక్రమణ కాలం 2 నుంచి 40 రోజుల వరకు ఉంటుంది.

కలరా
* ఇది 'విబ్రియో కలరా' అనే బ్యాక్టీరియా వల్ల సంక్రమిస్తుంది.
* ఈగలు, దోమలు, కలుషిత ఆహారం, నీరు, మలం ...... వ్యాధి వాహకాలుగా పనిచేస్తాయి.
వ్యాధి లక్షణాలు:
* వాంతులు, నీళ్ల విరేచనాలు, మూత్రం ఆగిపోవడం, కండరాల నొప్పులు, కళ్లు మండటం.
* ఈ వ్యాధి వల్ల డీహైడ్రేషన్ ఎక్కువగా జరుగుతుంది.
* డీహైడ్రేషన్‌ను నివారించడానికి ఓఆర్ఎస్ (ORS: Oral Rehydration Solution) ద్రావణాన్ని ఇస్తారు.
* వ్యాధి సంక్రమణ కాలం 1 - 2 రోజులు మాత్రమే ఉంటుంది.

కుష్ఠు (లెప్రసీ)
* ఇది 'మైకో బ్యాక్టీరియమ్ లెప్రె' అనే బ్యాక్టీరియా వల్ల సంక్రమిస్తుంది.
* ఈ వ్యాధిని హాన్‌సన్ వ్యాధి అని కూడా అంటారు.
* వ్యాధి సోకిన వ్యక్తులతో దీర్ఘకాలం సన్నిహితంగా ఉండటం వల్ల కూడా సంక్రమిస్తుంది.
* వివిధ శరీర అవయవాలు ఈ వ్యాధి వల్ల ప్రభావితమవుతాయి.
వ్యాధి లక్షణాలు:
* కణుపులు, వేళ్లు, పాదాలు వంకరపోవడం; పుండ్లు ఏర్పడటం, చర్మంపై మచ్చలు రావడం, స్పర్శ లేకపోవడం, చేతి, కాలివేళ్ల కండరాలు ఊడిపోయి రక్తస్రావం జరుగుతుంది.
* హిస్టమైన్ పరీక్ష ద్వారా నాడుల క్షీణతను గుర్తించి కుష్ఠును అంచనా వేస్తారు.
* ప్రస్తుతం 'ఫ్లోరోసెంట్ లెప్రసీ యాంటీబాడీ ఎబ్‌జాస్టన్' పరీక్ష ద్వారా నిర్ధారిస్తున్నారు.
* ఎండీటీ (మల్టీ డ్రగ్ థెరపీ) ద్వారా దీన్ని నివారించవచ్చు.
* భారత ప్రభుత్వం 1955లో 'జాతీయ కుష్ఠు నియంత్రణ కార్యక్రమం'ను చేపట్టింది.
* ఫాంపిసిన్ డాప్‌సోన్, క్లోఫజిమైన్ లాంటి మందులు వాడటం ద్వారా ఈ వ్యాధిని నివారించవచ్చు.

క్షయ (టీబీ)
* ఇది 'మైకో బ్యాక్టీరియం ట్యూబర్‌క్యులోసిస్' అనే బ్యాక్టీరియా వల్ల సంక్రమిస్తుంది.
* గాలి, ఈగలు ఈ వ్యాధికి వాహకాలుగా పనిచేస్తాయి.
* ప్రత్యక్ష స్పర్శ, పాలు, కలుషిత ఆహారం ద్వారా కూడా ఈ వ్యాధి సంక్రమిస్తుంది.
* ఊపిరితిత్తులు ఈ వ్యాధి బారిన పడతాయి.
వ్యాధి లక్షణాలు:
* సాయంత్ర సమయంలో జ్వరం, శ్లేష్మంతో కూడిన దగ్గు, అలసట, బరువు తగ్గడం, దగ్గినప్పుడు కళ్లె (తెమడ) రావడం.
* వ్యాధి సోకిన భాగాన్ని బట్టి వ్యాధి లక్షణాలు మారతాయి.
* ప్రపంచ ఆరోగ్య సంస్థ (W.H.O.) నివేదిక ప్రకారం ఈ వ్యాధి ద్వారా జరిగే మరణాలు ఎక్కువగా ఉన్నాయి.
* ప్రపంచ దేశాలతో పోలిస్తే భారత్‌లోనే ఈ మరణాలు ఎక్కువ.
* చిన్నపిల్లల్లో ఈ వ్యాధి రాకుండా BCG (Bacillus Calmette Guerin) టీకాను ఇస్తారు.
* ఈ వ్యాధి నిర్ధారణకు 'మాంటెక్స్' పరీక్ష చేస్తారు.
* క్షయ వ్యాధికి DOTS (Directly Observed Treatment Short Course) చికిత్స చేస్తారు.
* 1962లో భారత ప్రభుత్వం ఈ వ్యాధి నివారణకు NTCP (National Tuberculosis Control Programme)ను చేపట్టింది.
* అదే విధంగా 1997లో RNTCP (Revised National Tuberculosis Control Programme)ను చేపట్టింది.

డిఫ్తీరియా
* 'కార్ని బ్యాక్టీరియా' అనే బ్యాక్టీరియా వల్ల ఈ వ్యాధి సంక్రమిస్తుంది.
* ఇది గొంతుకు వచ్చే వ్యాధి. అందువల్ల దీన్ని 'అంగుడు వాపు' వ్యాధి అని కూడా అంటారు.
* ప్రత్యక్ష స్పర్శ, కలుషిత ఆహారం, గాలి, బ్యాక్టీరియా సోకిన శ్వాసనాళం నుంచి వచ్చే తుంపరలు ఈ వ్యాధికి వాహకాలుగా పనిచేస్తాయి.
వ్యాధి లక్షణాలు:
* జ్వరం, వాంతులు, గొంతులో గాయం, శ్వాస తీసుకోవడంలో ఇబ్బంది, గొంతులో బూడిద రంగు త్వచం ఏర్పడటం.
* వ్యాధి సంక్రమణ కాలం ఒకటి నుంచి 7 రోజులు.
* ఈ వ్యాధి నివారణకు 'షీక్ టెస్ట్' చేస్తారు.

టైఫాయిడ్
* ఇది 'సాల్మొనెల్లా టైఫీ' అనే బ్యాక్టీరియా వల్ల సంక్రమిస్తుంది.
* దీన్ని 'ఎంటరిక్ జ్వరం' అని కూడా అంటారు.
* ఈగలు, కలుషిత ఆహారం, కలుషిత నీరు, కలుషిత పాలు ఈ వ్యాధికి వాహకాలుగా పనిచేస్తాయి.
* ముఖ్యంగా ఈగలు వ్యాధి జనకాల్ని మోసుకొచ్చి ఆహారం, నీటిని కలుషితం చేస్తాయి.
* కలుషిత పాల ద్వారా ఈ వ్యాధి ఎక్కువగా సంక్రమిస్తుంది.
* ముఖ్యంగా పేగులు, తర్వాత మొత్తం శరీరం ఈ వ్యాధికి ప్రభావితమవుతాయి.
* ఈ వ్యాధి నిర్ధారణకు 'వైడల్ టెస్ట్'ను జరుపుతారు.
* సంక్రమణ కాలం 10 నుంచి 14 రోజులు.
* ఈ వ్యాధి రాకుండా ఇచ్చే వ్యాక్సిన్: TAB (Typhoid - Paratyphoid A & B Vaccine)
* సల్ఫాడ్రగ్స్, క్లోరోమైసిటిన్ అనే మందుల్ని ఈ వ్యాధి చికిత్సకు ఉపయోగిస్తారు.
వ్యాధి లక్షణాలు: జ్వరం, వికారం, వాంతులు, విపరీతమైన పొత్తికడుపు నొప్పి, ఉదాసీనత, విరేచనాలు.

కోరింత దగ్గు
* ఇది 'హెమోఫిల్లస్ పెర్టుసిస్' అనే బ్యాక్టీరియా వల్ల సంక్రమిస్తుంది.
* ఈ బ్యాక్టీరియాలు గాలి ద్వారా వ్యాపిస్తాయి.
* తుమ్మినప్పుడు, దగ్గినప్పుడు బ్యాక్టీరియాలు గాలిలోకి ప్రవేశిస్తాయి.
* వ్యాధి సంక్రమణ కాలం 7 నుంచి 14 రోజులు.
* ఈ వ్యాధిని పెర్టుసిస్ అని కూడా అంటారు.
* శ్వాసనాళం, గొంతు ఈ వ్యాధి వల్ల ప్రభావితమవుతాయి.
వ్యాధి లక్షణాలు:
* చలి, పొడి దగ్గు, ఆ తర్వాత తీవ్రమైన దగ్గు, శ్వాస పీల్చిన తర్వాత ఎడతెరిపి లేకుండా దగ్గురావడం, ఎగశ్వాస.
* దగ్గు ఎక్కువగా వస్తూ దగ్గు చివరిలో 'ఊఫ్' అనే శబ్దం రావడం వల్ల దీన్ని 'Whooping cough' అంటారు.

గనేరియా
* 'డిప్లోకోకస్' అనే బ్యాక్టీరియా వల్ల ఈ వ్యాధి సంక్రమిస్తుంది.
* డిప్లోకోకస్ బ్యాక్టీరియాను 'నిస్సేరియా గనేరియా' అని కూడా అంటారు.
* లైంగిక సంబంధం ద్వారా ఈ వ్యాధి సంక్రమిస్తుంది. దీన్నే కోడ్ భాషలో STD (Sexually Transmitted Disease) అంటారు.
* వ్యాధి సంక్రమణ కాలం 2 నుంచి 8 రోజులు.
* జననావయవాలు ఈ వ్యాధి బారిన పడతాయి.
వ్యాధి లక్షణాలు:
* జననాంగాలు ఎరుపెక్కడం లేదా వాయడం, జననాంగాలపై పుండ్లు లేదా ఏర్పడిన పుండ్ల నుంచి చీము కారడం, మూత్ర విసర్జన చేసేటప్పుడు మంట రావడం ఈ వ్యాధి లక్షణాలు.
 

సిఫిలిస్
* 'ట్రిపోనిమా పల్లిడమ్' అనే బ్యాక్టీరియా వల్ల ఈ వ్యాధి సంక్రమిస్తుంది.
* ట్రిపోనిమా పల్లిడమ్ అనేది సర్పిలాకారంలో ఉండే సూక్ష్మజీవి.
* ప్రధానంగా లైంగిక చర్యల ద్వారా సంక్రమిస్తుంది. కానీ ప్రత్యక్ష స్పర్శ ద్వారా కూడా సంక్రమిస్తుంది.
వ్యాధి లక్షణాలు:
* జననావయవాలపై గట్టి పుండ్లు ఏర్పడటం లేదా ఎర్రటి గుల్లలు ఏర్పడతాయి. చర్మంపై తీవ్రమైన బొబ్బలు ఏర్పడతాయి.
* జననావయవాలు ఈ వ్యాధివల్ల ప్రభావానికి గురవుతాయి.
* కణజాల ధ్వంసం కూడా సంభవిస్తుంది.
* వ్యాధి సంక్రమణకు 10 నుంచి 90 రోజులు పడుతుంది.
* వ్యాధి నిర్ధారణకు VDRL (Venerial Disease Research Lab) పరీక్ష చేస్తారు.
 

మెనింజైటిస్
* 'నిస్సెరా మెనింజైటిస్' అనే బ్యాక్టీరియా వల్ల ఈ వ్యాధి సంక్రమిస్తుంది.
* కలుషిత నీరు ఈ వ్యాధికి వాహకంగా పనిచేస్తుంది.
* ఈ వ్యాధి వల్ల మెదడు, వెన్నుపాము ప్రభావితమవుతాయి.
 

గొంతు పుండు 
* ఈ వ్యాధిని 'థ్రోట్ ఇన్‌ఫెక్షన్' అని కూడా అంటారు.
* 'స్ట్రెప్టోకోకస్' అనే బ్యాక్టీరియా వల్ల ఈ వ్యాధి సంక్రమిస్తుంది.
* ఈ బ్యాక్టీరియా సోకిన గొంతు నుంచి నోటి ద్వారా వెలువడే తుంపర్లు ఈ వ్యాధికి వాహకంగా పని చేస్తాయి.
* ముక్కు పొరల నుంచి కూడా ఈ బ్యాక్టీరియా వెలువడి వ్యాధికి వాహకంగా పనిచేస్తుంది.
* వ్యాధి సంక్రమణకు 3 నుంచి 5 రోజులు పడుతుంది.
* ఈ వ్యాధికి గొంతు, ముక్కు ప్రభావితమవుతాయి.
వ్యాధి లక్షణాలు: గొంతు పుండు పడటం; తరచుగా దగ్గు, జ్వరం రావడం.

బొటులిజం 
* 'క్లాస్ట్రీడియం బొటులినమ్' అనే బ్యాక్టీరియా వల్ల ఈ వ్యాధి సంక్రమిస్తుంది.
* కలుషిత ఆహారం ఈ వ్యాధికి వాహకంగా పనిచేస్తుంది.
* జీర్ణాశయం ఈ వ్యాధి బారిన పడుతుంది.
* ఈ వ్యాధి సంక్రమణకు 18 నుంచి 66 గంటలు మాత్రమే పడుతుంది.
వ్యాధి లక్షణాలు: వాంతులు, విరేచనాలు, వికారం, అలసట, అతిసారం, దృష్టి లోపాలు, పక్షవాతం.

ఆంథ్రాక్స్
* 'బాసిల్లస్ ఆంథ్రాసిస్' అనే బ్యాక్టీరియా వల్ల ఈ వ్యాధి సంక్రమిస్తుంది.
* పశువుల పాలు, మాంసం ద్వారా ఈ వ్యాధి సంక్రమిస్తుంది.
* ఈ వ్యాధి నాడీ వ్యవస్థ మీద ప్రభావం చూపుతుంది.

ప్లేగు
* ఈ వ్యాధిని 'బ్యుబోనిక్ ప్లేగు' అని కూడా అంటారు.
* 'షార్ట్‌రాడ్ యెర్సినియా పెస్టిస్' అనే బ్యాక్టీరియా వల్ల సంక్రమిస్తుంది.
* ఈ బ్యాక్టీరియాను 'పాశ్చరెల్లా పెస్టిస్' అని కూడా అంటారు.
* ఎలుకల ద్వారా ఈ వ్యాధి వ్యాపిస్తుంది.
* వ్యాధి సంక్రమణకు 2 నుంచి 10 రోజులు పడుతుంది.
వ్యాధి లక్షణాలు:
* అకస్మాత్తుగా జ్వరం రావడం, వాంతులు, వేడితో కూడిన పొడి చర్మం, చర్మంమీద నల్లటి మచ్చలు, ఉరఃసంధిలోని శోషరస కణుపులు వాయడం, కండరాలు వంకరపోవడం.
* వ్యాధి నివారణకు 'టెట్రాసైక్లిన్' అనే మందును వాడతారు.
 

బాసిల్లరి డీసెంట్రీ
* ఇది 'షిజెల్లా డిసెంట్రియా' అనే బ్యాక్టీరియా వల్ల సంక్రమిస్తుంది.
* ఈగలు, కలుషిత ఆహారం, కలుషిత నీరు వాహకాలుగా పనిచేస్తాయి.
* వ్యాధి సంక్రమణకు ఒకటి నుంచి 4 రోజులు పడుతుంది.
వ్యాధి లక్షణాలు: జ్వరం, వికారం, వాంతులు, విరేచనాలు, పొత్తికడుపులో నొప్పి, మలంలో రక్తం పడటం.