గ్రంథులు - విధులు
పిట్యూటరీ గ్రంథి
* దీన్నే పీయూష గ్రంథి అని కూడా అంటారు.
పిట్యూటరీ గ్రంథి
* ఈ గ్రంథి దాదాపు 10 లేదా అంతకంటే ఎక్కువ హార్మోన్లను స్రవిస్తుంది. అందుకే దీన్ని మాస్టర్ గ్లాండ్ అంటారు.
* ఇది మెదడు కింది భాగంలో బఠాని గింజ పరిమాణంలో ఉంటుంది.
* పెరుగుదల హార్మోన్, ఇతర హార్మోన్లను ఇదే ప్రేరేపిస్తుంది.
* పెరుగుదల హార్మోన్ లోపిస్తే మరుగుజ్జుతనం వస్తుంది.
పారాథైరాయిడ్
* ఇది థైరాయిడ్ గ్రంథికి దగ్గరలో ఉంటుంది.
* పారాథార్మోన్ అనే హార్మోన్ను స్రవిస్తుంది.
* ఈ గ్రంథి కాల్షియం, ఫాస్పేట్ల వ్యాప్తిని క్రమబద్ధం చేస్తుంది.
* ఎముకలు వృద్ధి చెందడానికి ఇది చాలా కీలకం.
క్లోమ గ్రంథి
* దీన్ని మిశ్రమ గ్రంథి అంటారు.
* ఉదర భాగంలో జీర్ణాశయం కింద ఉంటుంది.
* ఇన్సులిన్ అనే హార్మోన్ను స్రవిస్తుంది.
* ఇన్సులిన్ రక్తంలో గ్లూకోజ్ (చక్కెర) స్థాయిని నియంత్రిస్తుంది.
* శరీరంలో తగినంత ఇన్సులిన్ విడుదల కాకపోతే డయాబెటిస్ (షుగర్) వ్యాధి వస్తుంది.
థైరాయిడ్ గ్రంథి
* దీన్నే అవటు గ్రంథి అని కూడా అంటారు.
* ఇది గొంతు దగ్గర వాయు నాళానికి ఆనుకుని ఉంటుంది.
* ఇది థైరాక్సిన్ అనే హార్మోన్ను స్రవిస్తుంది.
* మనం తీసుకునే ఆహారంలో అయోడిన్ లోపిస్తే థైరాయిడ్ గ్రంథి వాపుకు గురవుతుంది.
* థైరాయిడ్ గ్రంథి వాపుకు గురవడం వల్ల 'గాయిటర్' అనే వ్యాధి వస్తుంది.
* ఈ హార్మోన్ యుక్త వయసులో లోపిస్తే 'క్రెటినిజం' అనే వ్యాధి వస్తుంది.
* వయోజన దశలో ఈ హార్మోన్ లోపిస్తే 'మిక్సిడెమ' అనే వ్యాధి వస్తుంది.
* దీన్నే అధివృక్క గ్రంథి అని కూడా అంటారు.
* ఇది మూత్రపిండాలపై ఉంటుంది.
* ఎడ్రినలిన్ అనే హార్మోన్ను స్రవిస్తుంది.
* ఒత్తిడి, కోపం, భయాందోళనలకు గురైనప్పుడు ఈ హార్మోన్ విడుదలవుతుంది.
* ఎడ్రినలిన్ హృదయ స్పందన రేటును, కండరాలకు రక్త సరఫరా రేటును పెంచుతుంది.
పురుష బీజకోశాలు
* వృషణాల్లో ముష్క గోణుల్లో పురుష బీజ కోశాలుంటాయి.
* పురష లైంగిక హార్మోన్లు అయిన టెస్టోస్టిరాన్, ఆండ్రోజన్లను ఇవి ఉత్పత్తి చేస్తాయి.
* వీటి వల్ల గౌణ లైంగిక లక్షణాలు వృద్ధి చెందుతాయి.
* పురష సంయోగ బీజాలైన శుక్రకణాల ఉత్పత్తిలో ఈ హార్మోన్లు కీలక పాత్ర పోషిస్తాయి.
స్త్రీ బీజ కోశాలు
* ఇవి మూత్రపిండాలకు దిగువన ఉంటాయి.
* స్త్రీ లైంగిక హార్మోన్లు అయిన ఈస్ట్రోజన్, ప్రొజెస్టిరాన్లను ఇవి స్రవిస్తాయి.
* ఈ హార్మోన్లను స్త్రీలలో గౌణ లైంగిక లక్షణాల్ని అభివృద్ధి చేస్తాయి.
* ఇవే హార్మోన్లు స్త్రీలలో రుతుచక్రాన్ని, ప్రత్యుత్పత్తి వ్యవస్థను నియంత్రిస్తాయి.